Çevre sorunlarının ve çevreye karşı zararların giderek arttığı günümüzde, enerji tüketim alışkanlıklarımız da değişiyor. Bu değişim, mimarlık ve inşaat sektörünü de derinden etkiliyor. Artık binaların sadece konforlu ve kullanışlı olması değil, aynı zamanda çevreye duyarlı olması ve hatta kendi enerjilerini de üretebilmesi zaruri hale geliyor. Bu kapsamda, en büyük ithalat kalemlerinden biri enerji ithalatı olan Türkiye önemli bir adım atıyor ve yenilenebilir enerji zorunlu oluyor. Güncel durumla beraber 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren, 2 bin metrekare ve üzeri parsellerdeki tüm binalar, kullandıkları enerjinin en az yüzde 10’unu yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlamak zorunda oldu. Bu karar, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın ilk defa 19 Şubat 2022 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan “Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile beraber 1 Ocak 2023 tarihinde hayata geçti.

Dünya enerji tüketimi, nüfus artışı, sanayileşme ve teknolojik gelişmelerin etkisiyle her geçen yıl artış gösteriyor. 2023 yılında küresel enerji tüketimi, tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 620 Exajoule (EJ) olarak gerçekleşti. 2024 yılı için kesin rakamlar henüz açıklanmamış olsa da Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) bu oranın %4 artacağını öngörüyor. Bu artan talep, beraberinde ciddi çevresel sorunları da getiriyor.

Küresel enerji talebinin 2050 yılına kadar %47 oranında artacağı hesaplanmakla beraber. bu durum, sürdürülebilir bina tasarımında yenilenebilir enerji kullanımının önemini giderek artırıyor. Bu kapsamda, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından hazırlanan “Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği” doğrultusunda önemli adımlar atıldı.

2025 yılı itibariyle, toplam yapı inşaat alanı 2 bin metrekare ve üzeri olan binaların “Neredeyse Sıfır Enerji Bina (NSEB)” konseptinde inşa edilmesi zorunlu hale geldi. Bu binalarda kullanılacak yenilenebilir enerji oranı da 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren yüzde 5’ten yüzde 10’a yükseltildi.

Binaların Enerji Tüketiminde Belli Standartları Karşılaması Gerekiyor

Genel olarak Neredeyse Sıfır Enerji Binalar (NSEB), kalan enerji talebini telafi etmek için yenilenebilir enerji ile desteklenen yüksek enerji verimli binalar olarak kabul edilmektedir. Avukat Baran Usanmaz, “Yönetmeliğe göre 2023 yılı itibarıyla, NSEB kapsamındaki binaların enerji kimlik belgelerinde enerji sınıfının “B” veya daha yüksek olması gerekiyor. Bu, binaların enerji tüketimi konusunda belirli standartları karşılaması gerektiğini gösteriyor. Daha da önemlisi, bu tür binaların birincil enerji ihtiyacının en az %5’inin yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılanması zorunluluğu bulunuyordu. Bu oran, 2025 yılı itibarıyla %10’a yükseltildi. Bu, yeni inşa edilecek binaların kullandığı enerjinin en az %10’unun güneş enerjisi panelleri, ısı pompaları gibi yenilenebilir enerji sistemleriyle karşılanması gerektiği anlamına geliyor.

Bu düzenlemelerin yasal dayanağı ise Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından hazırlanan “Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği”. Bu yönetmelik, binaların enerji verimliliğini artırmayı ve yenilenebilir enerji kullanımını teşvik etmeyi amaçlıyor. Yönetmelik kapsamındaki binaların yapı ruhsatı başvurularında ruhsat veren idareler, kendilerine ait sistem modülünden, yönetmelik şartlarını sağlayıp sağlamadığının kontrolünü de yapılacak. 

“Neredeyse Sıfır Enerji Binalar” konseptine uymayan binalara yapı kullanım izin belgesi düzenlenemeyecek. Bu konseptine uyan binaların Enerji Kimlik Belgelerinde NSEB olduğu görülebilecek.” dedi.

Bina yönetmeliğine aykırı yapılar inşa etmek veya mevcut yapıları yönetmeliğe uygun hale getirmemek ciddi hukuki, cezai ve idari sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle, yapıların inşa sürecinde ve sonrasında yönetmeliklere titizlikle uyulması büyük önem taşır.

Yenilenebilir Enerji Nedir?

Doğal kaynaklardan elde edilebilen ve doğa tarafından daimî olarak takviye edilebilen enerjiye Yenilenebilir enerji deniyor. Takviye edilebilen enerjiden kastımızı açarak başlayalım söze. Bu enerjilerin kaynağı “doğa”dır; sürekli devam eden, doğal süreçlerde var olan enerji kaynaklarından elde edilir. Yenilenebilir enerjinin temini için sürekliliği olan doğal süreçlerden faydalanılır. Yenilenebilir enerjinin; tesisler, hayvanlar ya da beşerî nedenlerle kalıcı olarak

tüketilmesinin imkânı yoktur. Enerji üretimi için doğal kaynaklardan yararlanılır, kullanılan kaynaklar tükenme hızından çok daha hızlı bir sürede kendini yenileyebilen enerji kaynaklarıdır bu nedenle “tükenme” gibi bir durum da söz konusu değildir. Yenilenebilir enerji, başka bir deyişle sürdürülebilir enerji, kullandıkça tüketilebilen bir kaynağa bağlı olmaksızın, sürekli kullanılabilen bir enerji türüdür. Yenilenebilir enerji kaynağı ise bu enerji türünün elde edildiği kaynaklara verilen addır.

Yenilenebilir Enerji Neden Önemli?

Yenilenebilir enerji, doğal çevreden sürekli ya da tekrar tekrar ulaşım imkânı olan “doğal kaynaklar”dan elde ediliyor. Bu kaynaklar kendiliğinden var olan, zamanla tükenmeyen kaynaklar olduğu için alternatif enerjiler olarak hayatımızda yerini alıyor. Trafik araçtan geçilmiyor, nüfus deseniz hızla çoğalmakta. Sanayileşmenin büyüyen hacmi, her geçen gün daha fazla enerji gereksimine neden oluyor. Yoğun olarak kullanılan kömür, linyit ya da benzin gibi yakıtlar eğer yenilikçi teknolojiler kullanılmazsa çevreye “kirlilik ve zarar” olarak etki ediyor ki bu da dünyamızı üzmeye yetiyor. Böyle durumlarda, alternatif enerji üretimi devreye giriyor ve insanların ve doğanın nefes alabilmesi için kritik bir önem taşıyor. Yenilenebilir enerji kaynakları ekonomik anlamda sağladığı olumlu etkenler ve süresiz kullanım imkanı sunması sebebi ile dünya üzerinde yaşayacağımız geri kalan zamanlar için adeta bir insanlık kurtarıcısı vazifesi görmektedir. Çevreye dost olan bu kaynaklar, asla tükenmeyen bir kaynak olarak karşımıza çıkıyor. Yenilenebilir enerji kaynağı kullanımı, beraberinde şu faydaları getiriyor;

• Kısa sürede yerine konulabilen bir enerji kaynağıdır. Bu yüzden kendilerini yormadan, insanlar için güç üretebilirler.

• Kirliliğe neden olmazlar, diğer yakıtlara oranla daha temiz kaynaklardır.

• Doğal olarak varlığını sürdürdüğü için alternatif ve tükenmeyen bir enerji kaynağıdır.