Çin Ulusal İstatistik Bürosu (UİB), Şubat 2025’e ait fiyat endeksi verilerini kamuoyuyla paylaştı. Açıklanan verilere göre, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) yıllık bazda %0,7, Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ise %2,2 oranında geriledi. Bu düşüşler, Çin’de tüketici ve üretici fiyatlarındaki deflasyon eğiliminin devam ettiğini bir kez daha gözler önüne seriyor. Deflasyon, ekonomik durgunluk, talep yetersizliği ve yapısal sorunların bir yansıması olarak değerlendiriliyor. Bu durum, Çin hükümetinin ekonomik büyümeyi canlandırma çabalarını zorlaştırırken, küresel piyasalar üzerindeki etkileri de dikkatle takip ediliyor.

TÜFE ve ÜFE Nedir? Ekonomik Göstergelerin Anlamı

Deflasyon eğilimini daha iyi anlamak için öncelikle TÜFE ve ÜFE’nin ne anlama geldiğini açıklamak faydalı olacaktır. Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), hanehalklarının satın aldığı mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişimi ölçen bir göstergedir. Gıda, ulaşım, konut ve sağlık gibi günlük harcamaları kapsar ve enflasyonun temel ölçütlerinden biridir. Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ise imalat sektöründe üretilen malların fabrika çıkış fiyatlarını izler. ÜFE, üretim maliyetlerindeki değişimleri ve sanayi sektörünün sağlığını yansıtır.

Her iki endeks de ekonomi için kritik öneme sahiptir. TÜFE’deki düşüş, tüketicilerin satın alma gücünün artmasına rağmen harcamalarını ertelemesine yol açabilir. ÜFE’deki gerileme ise üreticilerin kar marjlarının daralmasına, yatırımların azalmasına ve hatta işten çıkarmalara neden olabilir. Çin’deki mevcut veriler, her iki alanda da süregelen bir baskıyı işaret ediyor.

Tüketici Fiyatlarında Durgunluk Hakim

TÜFE, Mart 2023’ten bu yana %1’in altında seyrediyor ve son 24 aydır sıfıra yakın bir artış gösteriyor. Bu durum, deflasyon endişelerini giderek artırıyor. Örneğin, Ocak 2025’te 8 günlük Bahar Bayramı tatili sırasında tüketici harcamaları artmış ve TÜFE %0,5 yükselmişti. Ancak bu geçici canlanma, Şubat 2025’te yerini %0,7’lik bir düşüşe bıraktı. Ayrıntılı veriler şu tabloyu ortaya koyuyor:

• Tüketici ürünlerinin fiyatları: %0,9 geriledi.
• Hizmet fiyatları: %0,4 düştü.
• Gıda fiyatları: %3,3 azaldı.
• Gıda dışı fiyatlar: %0,1 düşüş gösterdi.

TÜFE, 2023 ve 2024 yıllarında yıllık bazda yalnızca %0,2 artış kaydetmişti. Çin hükümeti, 2004’ten beri %3 olarak belirlediği enflasyon hedefini 2025 için %2’ye düşürmüştü. Ancak Şubat 2025 verileri, bu hedefin bile oldukça uzağında kalındığını gösteriyor. Deflasyon, tüketicilerin gelecekte fiyatların daha da düşeceğini bekleyerek harcamalarını ertelemesine neden olabilir. Bu da ekonomik büyümeyi baltalayan bir kısır döngü riskini beraberinde getiriyor.

Üretici Fiyatları 28 Aydır Düşüşte

ÜFE, Ekim 2022’den bu yana kesintisiz bir düşüş trendinde. Şubat 2025’te %2,2 gerileyen endeks, son 28 ayda sürekli azaldı. Daha önceki yıllarda da bu eğilim dikkat çekiciydi:

• 2023’te ÜFE: %3 geriledi.
• 2024’te ÜFE: %2,2 düştü.

Üretici fiyatlarındaki bu uzun süreli düşüş, Çin ekonomisindeki yapısal sorunların bir göstergesi olarak kabul ediliyor. ÜFE’deki gerileme, sanayi sektöründe kar marjlarının daralmasına, yatırımların azalmasına ve istihdam kayıplarına yol açabilir. Bu durum, ekonomik büyümeyi daha da baskılayarak deflasyonist eğilimi derinleştirebilir.

Ekonomik Baskı Unsurları

Çin, dünyanın en büyük ikinci ekonomisi olmasına rağmen bir süredir ciddi zorluklarla karşı karşıya. Deflasyon eğiliminin kökleşmesinde etkili olan temel faktörler şunlar:

1. İç Talepteki Zayıflık: Tüketim harcamaları istenen seviyeye ulaşamıyor. Tüketiciler, fiyatların düşeceği beklentisiyle harcamalarını erteliyor. Bu durum, ekonomik canlanmayı engelliyor.
2. Yerel Yönetimlerin Borç Riskleri: Yerel yönetimlerin yüksek borç yükü, finansal istikrarsızlığı artırıyor. Bu, kamu harcamalarını kısıtlayarak ekonomiyi destekleme kapasitesini sınırlıyor.
3. Gayrimenkul Sektöründeki Düşüş: Çin ekonomisinin önemli bir bileşeni olan gayrimenkul sektörü, aşırı arz ve talep azlığı nedeniyle daralıyor. Bu durum, inşaat faaliyetlerini, istihdamı ve ilgili sektörleri olumsuz etkiliyor.

Bu faktörler, Çin’in büyüme hızını yavaşlatarak deflasyonist baskıları güçlendiriyor. Ayrıca, küresel tedarik zincirlerindeki aksamalar ve jeopolitik gerilimler, Çin’in ihracat performansını da zorluyor.

Tarihsel Bağlam: Çin’in Ekonomik Performansı

Çin’in deflasyonist eğilimi yeni bir olgu değil. Son yıllarda ekonomik büyüme hızı yavaşlamış, 2023 ve 2024’te GSYİH büyümesi sırasıyla %5,2 ve %4,8 olarak gerçekleşmişti. Bu oranlar, Çin’in önceki on yıllardaki çift haneli büyüme rakamlarının oldukça altında. Gayrimenkul balonunun patlaması, pandemi sonrası toparlanmanın zayıf kalması ve dış talebin azalması, bu yavaşlamada etkili oldu. Şubat 2025 verileri, bu yapısal sorunların henüz çözülemediğini ve deflasyonun daha da kök salabileceğini gösteriyor.

Küresel Enflasyona Ters Bir Eğilim

Kovid-19 salgını sonrası dünyada, özellikle ABD ve Avrupa gibi gelişmiş ekonomilerde, yüksek enflasyon baskısı yaşandı. ABD’de enflasyon 2022’de %9’a yaklaşırken, Avrupa’da %10’u aşan oranlar görüldü. Buna karşılık, Çin’de deflasyonist bir tablo ortaya çıkıyor. Küresel enflasyonun yükseldiği bu dönemde, Çin’deki fiyat düşüşleri dikkat çekiyor. Bu durum, Çin ekonomisinin iç dinamiklerinin küresel trendlerden ayrıştığını ve kendine özgü zorluklarla karşı karşıya olduğunu ortaya koyuyor.

Çin’deki deflasyonun küresel etkileri de göz ardı edilemez. Dünyanın en büyük üreticisi ve ihracatçısı olan Çin’deki fiyat düşüşleri, küresel piyasalarda rekabeti artırabilir ve diğer ülkelerde deflasyonist baskılara yol açabilir. Ayrıca, Çin’in iç talepteki zayıflık, küresel ticaret hacmini ve ekonomik büyümeyi olumsuz etkileyebilir.

Hükümetin Müdahaleleri ve Politika Seçenekleri

Çin hükümeti, deflasyonla mücadele için çeşitli önlemler alıyor. Çin Merkez Bankası (PBOC), faiz oranlarını düşürerek ve piyasaya likidite enjekte ederek ekonomiyi canlandırmaya çalışıyor. Ayrıca, altyapı yatırımları ve mali teşvik paketleriyle iç talebi artırma çabaları sürüyor. Örneğin, 2024’te hükümet 1 trilyon yuanlık bir teşvik paketi açıklamıştı. Ancak, bu önlemlerin etkisi sınırlı kalmış görünüyor.

Ekonomistler, daha kapsamlı yapısal reformlara ihtiyaç olduğunu vurguluyor:

• Yerel borçların yeniden yapılandırılması: Finansal riskleri azaltabilir.
• Gayrimenkul sektöründe dengelenme: Arz-talep uyumsuzluğunu giderebilir.
• Tüketici güvenini artırıcı politikalar: Sosyal güvenlik sisteminin güçlendirilmesi gibi adımlar, harcamaları teşvik edebilir.

Sektörel Analiz: Gayrimenkul ve Borç Krizi

Gayrimenkul sektörü, Çin ekonomisinin yaklaşık %25’ini oluşturuyor. Ancak, Evergrande gibi büyük firmaların borç krizleri ve talebin azalması, sektörde ciddi bir daralmaya yol açtı. Şubat 2025 itibarıyla konut fiyatları birçok şehirde düşüşte. Bu durum, hanehalkı servetini azaltarak tüketimi daha da baskılıyor.

Yerel yönetimlerin borçları ise別の bir sorun. Altyapı projelerini finanse etmek için alınan borçlar, bazı bölgelerde GSYİH’nin %300’üne ulaştı. Bu borç yükü, kamu yatırımlarını kısıtlayarak ekonomik toparlanmayı zorlaştırıyor.

Uzman Görüşleri ve Gelecek Projeksiyonları

Ekonomistler, Çin’in deflasyonla mücadelesinin kolay olmayacağı konusunda hemfikir. IMF, 2025 için Çin’in büyüme tahminini %4,5 olarak belirlerken, deflasyonun devam etmesi halinde bu oranın daha da düşebileceği uyarısında bulundu. Analistler, hükümetin daha agresif teşvik politikalarına yönelmesi gerektiğini savunuyor.

Eğer deflasyon devam ederse:

• Çin’de işsizlik artabilir.
• Küresel ticarette fiyat rekabeti yoğunlaşabilir.
• Yatırımcı güveni olumsuz etkilenebilir.

Çin’deki tüketici ve üretici fiyatlarındaki deflasyon eğilimi, hem iç hem de küresel düzeyde önemli yansımalara sahip. Şubat 2025 verileri, bu eğilimin derinleştiğini ve Çin ekonomisinin yapısal zorluklarla karşı karşıya olduğunu gösteriyor. Hükümetin alacağı önlemler, bu sürecin seyrini belirleyecek. Çin’deki gelişmeler, önümüzdeki dönemde küresel ekonomik dengeler açısından yakından izlenmeye devam edecek.