Rekabet Kurumu, Türkiye’nin en büyük perakende zincirlerinden BİM (Birleşik Mağazalar A.Ş.) hakkında 1 milyar 300 milyon TL idari para cezası kararı aldı. Cezanın gerekçesi, şirketin Rekabet Kurumu’nun yerinde inceleme sürecini engellemesi ve veri silme girişimlerinde bulunması olarak açıklandı. Bu ceza, Rekabet Kurumu’nun son beş yılda tek bir şirkete uyguladığı en yüksek tutarlı yaptırım olarak kaydedildi.

Cezanın Arka Planı ve Gerekçesi

14 Ocak 2025 tarihinde Rekabet Kurumu uzmanları, BİM’in genel merkezinde rutin bir yerinde inceleme başlattı. İnceleme, şirketin tedarikçi ilişkileri ve fiyatlandırma politikalarına dair olası rekabet ihlallerini araştırmak amacıyla yapıldı. Ancak inceleme sırasında, bir BİM yöneticisinin şirket verilerini silmeye çalıştığı tespit edildi.

Rekabet Kurumu, veri silme girişiminin yüksek teknolojili izleme sistemleri ve dijital forensik analizlerle belgelendiğini açıkladı. Bu engelleme, incelemenin bütünlüğünü bozma ve delillerin ortadan kaldırılması anlamına geldiği için kurum tarafından “ağır bir ihlal” olarak nitelendirildi.

Kurumun resmi açıklamasında, “Yerinde inceleme yetkisi, rekabet hukukunun etkinliği için hayati önem taşır. Şirketlerin bu süreci engellemesi, piyasa düzenini koruma çabalarını baltalamaktır” ifadelerine yer verildi.

Cezanın Hukuki Dayanakları ve Hesaplama

Rekabet Kanunu’nun 17. maddesi uyarınca, yerinde incelemeyi engelleyen veya zorlaştıran şirketlere, bir önceki yılın cirosunun binde beşi oranında idari para cezası uygulanıyor. BİM’in 2024 yılı cirosunun 260 milyar TL olduğu dikkate alındığında, cezanın 1.3 milyar TL olarak belirlenmesi bu formüle dayandırıldı.

Hukukçular, bu tür cezaların idari işlem niteliği taşıdığını ve şirketlerin cezaya karşı 60 gün içinde idare mahkemesine itiraz edebileceğini belirtiyor. Ancak geçmiş örneklerde, Rekabet Kurumu’nun teknik delillerle desteklenen kararlarının mahkemelerce büyük ölçüde onaylandığı biliniyor.

BİM’in Tepkisi ve Olası Sonuçlar

BİM yönetimi, ceza kararına ilişkin henüz resmi bir açıklama yapmadı. Ancak sektör analistleri, şirketin cezayı ödemek yerine yargı yoluna başvurma ihtimalinin yüksek olduğunu dile getiriyor. Bununla birlikte, mahkeme sürecinin 1-2 yıl sürebileceği ve bu dönemde cezanın teminatla durdurulmasının mümkün olduğu ifade ediliyor.

Finansal açıdan bakıldığında, 1.3 milyar TL’lik cezanın BİM’in 2024 net karının (yaklaşık 8.5 milyar TL) %15’ine denk geldiği hesaplanıyor. Bu durum, şirketin nakit akışını ve yatırım planlarını kısa vadede etkileyebilir.

Sektörel Etkiler: Tedarikçiler ve Rakipler Ne Diyor?

Perakende sektöründeki tedarikçi grupları, Rekabet Kurumu’nun kararını olumlu karşıladı. Bir tedarikçi temsilcisi, “BİM’in baskıcı sözleşme koşulları ve geri ödeme talepleri yıllardır sorun yaratıyordu. Bu ceza, adil rekabet için umut verici” açıklamasını yaptı.

Rakip firmalar ise sessizliğini korurken, sektördeki diğer büyük oyuncuların (A101, Şok, Migros) benzer denetimler için hazırlıklı olması gerektiği yorumları yapılıyor. Uzmanlar, Rekabet Kurumu’nun özellikle fiyat baskısı ve tedarikçi hakları konularında daha sıkı denetimlere başlayabileceğini öngörüyor.

Rekabet Kurumu’nun Geçmiş Kararları

Bu ceza, Rekabet Kurumu’nun son dönemdeki sertleşen politikalarının bir devamı niteliğinde. 2023’te bir e-ticaret devine 950 milyon TL, 2024’te bir telekom şirketine 750 milyon TL ceza kesilmişti. Kurumun, özellikle veri manipülasyonu ve denetim engelleme vakalarında sıfır tolerans politikası izlediği görülüyor.

Ekonomiye Yansımaları ve Uzun Vadeli Senaryolar

1. BİM’in cezayı ödemesi durumunda, fiyat artışına giderek maliyeti tüketiciye yansıtma ihtimali tartışılıyor. Ancak şirketin düşük fiyat stratejisiyle bilindiği göz önüne alındığında, bu hamlenin pazar payını riske atabileceği belirtiliyor.
2. Rekabet Kurumu’nun kararı, diğer şirketlere uyum süreçlerini hızlandırma sinyali veriyor. Özellikle veri yönetimi ve denetim protokollerinin güçlendirilmesi bekleniyor.
3. Uluslararası yatırımcılar açısından, Türkiye’nin rekabet hukuku uygulamalarının şeffaflığı ve kararlılığı olumlu bir mesaj olarak değerlendiriliyor.

Son Söz: Piyasa Düzeni mi, Şirket Özerkliği mi?

Rekabet Kurumu’nun bu kararı, devlet-piyasa dengesi tartışmalarını yeniden alevlendirdi. Bir kesim, kurumun görevini “piyasa bekçiliği” yaparak yerine getirdiğini savunurken, diğerleri ise “şirket özerkliğinin aşındığını” iddia ediyor.

BİM özelinde yaşananlar, Türkiye’deki rekabet hukukunun veri odaklı delil toplama ve teknolojik denetim kapasitesinin geldiği noktayı da gözler önüne seriyor. Önümüzdeki dönemde, benzer cezaların artması durumunda, şirketlerin iç denetim mekanizmalarında köklü reformlar kaçınılmaz görünüyor.

Gelişmeleri takip etmek için bizi izlemeye devam edin…