Dünya Sağlık Örgütü ile UNICEF’in Avrupa ve Orta Asya’da görülen kızamık vakalarına ilişkin raporu ses getirdi. Bölgede 1997’den bu yana kızamık vakaları rekor kaydetti. 2023’e göre artış ise iki kat. Vakaların yüzde 40’ından fazlası 5 yaş altı çocuk. Bildirilen vakaların yarısından fazlası ise hastaneye yatırıldı. 6 Mart 2025 itibarıyla kızamık sonucu 38 kişi hayatını kaybetti.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Avrupa ve Orta Asya’yı kapsayan Avrupa Bölgesi’nde geçen sene 1997’den bu yana en yüksek kızamık vakalarının bildirildiğini duyurdu..

DSÖ ile Birleşmiş Milletler Uluslararası Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), 2024 yılı için Avrupa ve Orta Asya’daki 53 ülkeyi kapsayan kızamık vakalarına ilişkin bir rapor yayımladı.

Yarıdan fazlası hastanelik oldu

Avrupa Bölgesi’nde 2024 için 127 bin 350 kızamık vakasının bildirildiği raporda, “Bu, 2023 için bildirilen sayının iki katı ve 1997’den beri bölgede görülen en yüksek vaka sayısı” denildi.

Vakaların yüzde 40’ından fazlasının 5 yaş altı çocuklarda görüldüğüne işaret edilen raporda, bildiren vakaların yarısından fazlasının hastaneye yatırıldığı kaydedildi.

Raporda, “(2024 ve sonrası için) 6 Mart 2025 itibarıyla alınan ön verilere göre kızamık nedeniyle toplam 38 ölüm bildirildi” bilgisi paylaşıldı.

Avrupa Bölgesi’nin, 2024’te küresel olarak tüm kızamık vakalarının üçte birini oluşturduğu da kaydedildi.

‘Kızamık geri döndü, bu bir uyarı çarğısı’

Raporda görüşlerine yer verilen DSÖ Avrupa Direktörü Hans Kluge, şu ifadeleri kullandı:

* Kızamık geri döndü ve bu bir uyarı çağrısı. Yüksek aşılama oranları olmadan sağlık güvenliği olmaz. Avrupa ve Orta Asya için yeni bölgesel sağlık stratejimizi şekillendirirken, gerilemeyi göze alamayız. Her ülke, aşılanmamış topluluklara ulaşmak için çabalarını artırmalı.

5 yaş altı çocuklara dikkat!

Geçen sene Avrupa’da 127 bin 350 kızamık vakasının bildirildiği vurgulanan raporda, “Bu, 2023 için bildirilen sayının iki katı ve 1997’den beri bölgede görülen en yüksek vaka sayısı” denildi. Vakaların yüzde 40’ından fazlasının 5 yaş altı çocuklarda görüldüğüne işaret edilen raporda, bildiren vakaların yarısından fazlasının hastaneye yatırıldığı kaydedildi ve “(2024 ve sonrası için) 6 Mart 2025 itibarıyla alınan ön verilere göre kızamık nedeniyle toplam 38 ölüm bildirildi” bilgisi paylaşıldı.

Kızamığı önlemek için küresel aşılama şart 

Raporda görüşlerine yer verilen DSÖ Avrupa Direktörü Hans Kluge, şu ifadeleri kullandı: “Kızamık geri döndü ve bu bir uyarı çağrısı. Yüksek aşılama oranları olmadan sağlık güvenliği olmaz. Avrupa ve Orta Asya için yeni bölgesel sağlık stratejimizi şekillendirirken, gerilemeyi göze alamayız. Her ülke, aşılanmamış topluluklara ulaşmak için çabalarını artırmalı.”

Kızamık Nedir?

Kızamık; ateş, halsizlik, bitkinlik, öksürük, soğuk algınlığı bulguları ve konjuktivit ile seyreden oldukça bulaşıcı olan viral bir enfeksiyondur.

Kızamık virüsü, solunum yolu ile insandan insana bulaşır ve son derece bulaştırıcıdır. Kızamık sadece insanlarda görülmesi nedeniyle dünyada eradikasyonu (tamamen yok olması) hedeflenen hastalıklardan biridir. Ancak sosyal ve politik faktörler yanında bulaştırıcılığın yüksek olması nedeniyle ne yazık ki birçok ülkede eliminasyon başarılamamıştır.

Dünyada ve ülkemizde 2017 yılına kadar yıllık olgu sayılarında azalma sağlanmışken, tekrar artışı dikkat çekmektedir. Aşı kapsayıcılığında azalma, aşı karşıtlığı, aşıya ulaşamama, COVID-19 pandemisi nedeniyle aşı oranlarında azalma, kontrolsüz insan hareketliliği, savaşlar, ülkeler arası göç ve sığınmacıların kontrol edilememesi kızamık olgularında artışın başlıca nedenleridir.

Kızamık belirtileri bulaştan ne kadar süre sonra ortaya çıkar? Kızamık belirtileri nelerdir?

Kızamığın kuluçka süresi 6-21 gündür. Virüsü aldıktan sonra ortalama 13 günde, kızamık belirtileri başlar. Bulaştırıcılık döküntüler ortaya çıkmasından önceki beş gün ile sonrasındaki 4-5 gün içinde devam etmektedir. En fazla bulaştırıcılık ise ateşli dönem ve solunum semptomlarının olduğu geç prodromal dönemdir.

Kızamık genellikle kimlerde görülür?

Kızamık, dünya genelinde hala görülmekte ve özellikle 5 yaş ve altındaki çocuklarda önemli bir ölüm nedeni olmaya devam etmektedir. Sürveyans sistemlerinin standart olmaması ve eksik bildirimler nedeniyle dünyadaki gerçek insidansı (olgu sayısı) bilmek mümkün değildir. Aşılardan önce her yıl iki milyondan fazla ölüm gerçekleşmekteydi. Ancak aşı sayesinde 1960’lı yılların başından itibaren kızamığın görülme ve öldürme oranları düşmüş, dağılımı değişmiştir. Kızamık özellikle aşılama oranlarının düşük olduğu ve gelir düzeylerinin kötü olduğu bölgelerde görülmektedir. Geliri yüksek ülkelerde ise aşılama oranlarının düşmesi, hasta kişilerin bölgelere gelmesi veya ilk olguların görülmesi ile kızamığın görülme oranları artış göstermektedir. Çünkü kızamık adeta toplumda bağışık olmayan kişileri seçer ve hastalandırır. Henüz aşılama yaşına gelmemiş küçük bebekler, herhangi bir nedenle aşılanamayanlar veya bağışıklık sistemleri nedeniyle aşılansa bile koruyuculuk sağlanamayanlarda kızamık görülmektedir. Ayrıca hastalığın endemik olduğu bölgelere gitmek veya bu bölgelerden gelen kişilerle temas hastalık için risk oluşturmaktadır.