Yeni Kanun Teklifi TBMM’de: Belediyelerden YÖK’e, Ticaret Bakanlığı’ndan TSK’ya Kapsamlı Değişiklikler

AK Parti milletvekillerinin imzasını taşıyan “Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığı’na sunuldu. Anayasa Mahkemesi’nin 703 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin (KHK) bazı hükümlerini iptal etmesi üzerine hazırlanan teklif, belediyelerden Türk Silahlı Kuvvetleri’ne (TSK), Yükseköğretim Kurulu’ndan (YÖK) Ticaret Bakanlığı’na kadar geniş bir yelpazede düzenlemeler içeriyor. Teklif, kamu yönetiminden yerel idarelere, eğitimden savunmaya kadar pek çok alanda kritik değişiklikler öngörüyor. İşte teklifin detayları…

Belediye ve Yerel Yönetimlerde Yenilikler

Kanun teklifinde belediye ve yerel yönetimlerle ilgili önemli düzenlemeler dikkat çekiyor. Yeni belediye kurulmasına ilişkin süreçte, işlem dosyaları valinin görüşüyle birlikte Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na gönderilecek. Bakanlık, ilgili yerleşim yerinde belediye kurulmasına karar verebilecek. Ayrıca, yeni iskan alanlarında nüfusu 5 bin ve üzerinde olan yerleşim yerlerinde belediye kurulması mümkün olacak.

Teklif, mevcut belediyelerin tüzel kişiliklerinin kaldırılması veya birleştirilmesiyle ilgili de düzenlemeler getiriyor. Meskun sahası, bağlı olduğu il veya ilçe belediyesi ile nüfusu 50 bin ve üzerinde olan bir belediyenin sınırına 5 bin metreden daha yakın hale gelen belediye ve köylerin tüzel kişilikleri, genel imar düzeni veya temel altyapı hizmetlerinin gerektirmesi durumunda kaldırılarak ilgili belediyeye katılacak. Nüfusu 2 binin altına düşen belediyeler ise köye dönüştürülecek.

Birleşme, katılma veya tüzel kişiliğin kaldırılması işlemleri sonrası, tüzel kişiliği ilk mahalli idare seçimlerine kadar devam edecek olan belediye ve köylerde yeni nazım ve uygulama planı yapılmayacak. Mevcut planlarda zorunlu değişiklikler ve imar uygulamaları, katılınacak belediyenin görüşü alınarak gerçekleştirilecek.

Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma ve Sahil Güvenlik’te Değişiklikler

Kanun teklifi, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı’nda personel ve teçhizatla ilgili düzenlemeler içeriyor. Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu’nda yapılan değişiklikle, kuvvet komutanlıklarının rütbe karşılama oranlarında eksiklik veya fazlalık olması durumunda, personel ihtiyacını karşılamak için rütbe bekleme süreleri Cumhurbaşkanı kararıyla değiştirilebilecek.

Teğmen-albay rütbesinde bulunan subaylardan, Cumhurbaşkanınca TSK’dan çıkarılması uygun görülenler için hizmet sürelerine bakılmaksızın Emekli Sandığı Kanunu hükümleri uygulanacak. Benzer şekilde, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı’nda teğmen-albay rütbesinde bulunan personelden TSK’dan çıkarılması uygun görülenlere Emekli Sandığı Kanunu veya Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Kanunu hükümleri uygulanacak.

Milli Savunma Bakanlığı’nın (MSB) mayın ve patlamamış mühimmat temizliği için yurt dışından ithal edilecek araç, makine ve teçhizatlar gümrük vergisinden muaf olacak. Bu düzenleme, savunma sanayinde maliyetlerin azaltılması ve operasyonel etkinliğin artırılmasını hedefliyor.

Yükseköğretim Kurulu ve Üniversitelerde Yeni Düzen

Yükseköğretim Kurulu’nun (YÖK) yapısında ve atama süreçlerinde önemli değişiklikler öngörülüyor. YÖK’ün 21 üyesinden 14’ü Cumhurbaşkanı tarafından seçilecek. Devlet ve vakıf üniversitelerine rektör atamaları da Cumhurbaşkanı tarafından yapılacak. Milli Savunma Üniversitesi’nin rektörü de aynı şekilde Cumhurbaşkanı tarafından atanacak.

Yükseköğretim kurumlarında görevlendirilecek yabancı uyruklu öğretim elemanı sayısı, kadro sayısının yüzde 2’sini geçemeyecek. Bu düzenleme, uluslararası akademik iş birliğini teşvik ederken, yerli akademisyenlerin istihdamına öncelik verilmesini amaçlıyor.

Ticaret Bakanlığı’na Döner Sermaye Yetkisi

Teklif, Ticaret Bakanlığı’na döner sermaye işletmesi kurma yetkisi veriyor. Bu işletme, ihracatın geliştirilmesi, ithalatın yönlendirilmesi, ürün denetimleri, laboratuvar kurulumu, numune analizi, eğitim ve danışmanlık hizmetleri gibi faaliyetleri yürütecek. Döner sermaye işletmesine 500 milyon lira sermaye tahsis edilecek, bu miktar ihtiyaç halinde Cumhurbaşkanınca 5 katına kadar artırılabilecek.

Döner sermaye gelirleri, işletmenin faaliyetlerinden elde edilen gelirler, İhracatçı Birlikleri’nin aylık gelirlerinin yüzde 10’una kadar olan kısmı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) aylık gelirlerinin yüzde 1’ine kadar olan kısmı ve yap-işlet-devret modeliyle yapılan sınır kapıları ile gümrük tesislerinden alınan Bakanlık payından oluşacak. Bu gelirler, her ayın 15’ine kadar döner sermaye hesabına aktarılacak. Aktarılmayan paylar, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’a göre tahsil edilecek.

Döner sermaye işletmesinin giderleri, Bakanlık görevleriyle ilgili harcamalar ve personel ödemeleriyle sınırlı olacak. Faaliyetlerden elde edilen kârlar, ödenmiş sermaye tahsis edilen tutara ulaşana kadar sermayeye eklenecek. Sermaye tutarı tamamlandıktan sonra yılsonu kârları, genel bütçeye gelir olarak kaydedilecek.

Bahis ve Şans Oyunlarında Yeni Düzenlemeler

Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikle, bayiliklerin kurulacağı yerler, sayıları, müracaatları, ruhsat düzenlemeleri ve bayi listelerinin takibi Teşkilat Başkanlığı tarafından özel hukuk tüzel kişilerine devredilebilecek veya mal ve hizmet satın alma yöntemiyle yürütülebilecek. Bu düzenleme, bahis sektöründe işlemleri hızlandırmayı ve bürokrasiyi azaltmayı hedefliyor.

Sendikalara Sosyal Yardım Yetkisi

Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nda yapılan değişiklikle, sendika ve konfederasyonlar, yangın, deprem, su baskını gibi doğal afetlerde nakit mevcudunun yüzde 10’unu aşmamak kaydıyla, üyelik şartı aranmaksızın kamu yararına çalışan dernekler, vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve kamu kurumlarına ayni ve nakdi yardım yapabilecek. Bu düzenleme, sendikaların sosyal sorumluluk projelerine daha aktif katılımını sağlayacak.

Yüce Divan Yargılamalarına Süre Sınırı

Anayasa Mahkemesi’nin Yüce Divan yargılamalarına ilişkin sürelerin KHK ile düzenlenemeyeceğine dair kararı doğrultusunda, yeni bir düzenleme yapılıyor. Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkındaki Yüce Divan yargılamaları 3 ay içinde tamamlanacak. Bu süre içinde tamamlanamayan yargılamalar, ek 3 ay içinde kesin olarak sonuçlandırılacak.

9 Temmuz 2018 öncesi görev yapan Bakanlar Kurulu üyeleri, görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan’da yargılanacak. Kaldırılan Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nin başkan, üye ve başsavcıları ile Jandarma Genel Komutanı, 27 Nisan 2017 öncesi işlenen suçlardan dolayı Yüce Divan’da yargılanacak.

Gençlik ve Spor Bakanlığı’na Yeni Yetkiler

Gençlik ve Spor Hizmetleri Kanunu’nda yapılan değişiklikle, Bakanlığın yurt dışında yürüttüğü program, proje ve faaliyetlerin koordinasyonu için kurulan ofisler güçlendiriliyor. Bu ofisler, yurt hizmetlerinin yanı sıra uluslararası gençlik ve spor faaliyetlerinde de aktif rol alacak. Ofislerin kurulacağı yerler ve çalışma esasları Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek.

Gelibolu Tarihi Alanı’na Özel Düzenleme

Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikle, Tarihi Alan Başkanlığı’nın bütçesine Çanakkale İl Özel İdaresi, Çanakkale Belediyesi ve Çanakkale Ticaret ve Sanayi Odası’nın bütçe gelirlerinden en az yüzde 1 pay ayrılacak. Bu pay, Cumhurbaşkanınca iki katına çıkarılabilecek. Tarihi Alan’da yapılacak mevzi ve siper restorasyonlarında Orman Kanunu’ndaki izinler aranmayacak.

Kamu İktisadi Teşebbüslerinde Yeni Model

Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında KHK’de yapılan değişiklikle, teşebbüsler anonim şirket şeklinde kurulabilecek. Bu şirketlerde genel kurul olmayacak. Savunma, güvenlik ve istihbarat alanlarında kurulacak anonim şirketler, Türk Ticaret Kanunu’nun denetim ve şirketler topluluğuna ilişkin hükümlerinden muaf olacak.

Yurt Açma ve Çalışma Ruhsatları

Özel barınma hizmeti veren kurumlara ilişkin düzenlemelerde, kurum açma izni ve iş yeri açma ruhsatları Milli Eğitim Bakanlığı (ortaokul ve ortaöğrenim düzeyi) ile Gençlik ve Spor Bakanlığı (yükseköğrenim düzeyi) tarafından verilecek. Bakanlıklar bu yetkilerini valiliklere devredebilecek.

TBMM’ye sunulan kanun teklifi, kamu yönetimi, savunma, eğitim, yerel yönetimler ve ticaret gibi birçok alanda kapsamlı değişiklikler öngörüyor. Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararlarına uyum sağlamak amacıyla hazırlanan teklif, aynı zamanda idari süreçleri sadeleştirmeyi, etkinliği artırmayı ve yeni ihtiyaçlara yanıt vermeyi amaçlıyor. Teklifin yasalaşması halinde, Türkiye’nin yönetim yapısında önemli dönüşümler gerçekleşmesi bekleniyor.