Avrupa ülkelerinde “yaz saati” uygulaması bu hafta sonu başlıyor. Birçok Avrupa ülkesinde 30 Mart pazar günü saat 02.00’de saatler bir saat ileri alınacak.

Avrupa ülkelerinde “yaz saati” uygulaması bu hafta sonu başlıyor.

Birçok Avrupa ülkesinde 30 Mart pazar günü saat 02.00’de saatler bir saat ileri alınacak.

ABD “yaz saati” uygulamasına 9 Mart Pazar günü geçmişti.

Avrupa’da “yaz saati” uygulaması 26 Ekim 2025, ABD’de ise 2 Kasım 2025 tarihlerinde sona erecek.

Yaz Saati nedir?

Yaz saati uygulaması (YSU), herhangi bir ülkede veya bölgede gün ışığından, sabahları daha az, öğleden sonra daha çok yararlanmak üzere, periyodik olarak, saatlerin belirli bir miktarda değiştirilmesidir. Genellikle, bu uygulama kapsamında saatler ilkbahar başlangıcında bir saat ileri, sonbaharda ise bir saat geri alınır. Çağdaş yaz saati uygulaması ilk defa 1895 yılında Yeni Zelandalı bir böcekbilimci olan George Vernon Hudson tarafından önerildi. O günden sonra birçok ülke bu uygulamayı benimseyerek kullanmaya başladı. Bununla birlikte, yaz saati uygulamaları ülkeler arasında farklılık gösterebilir.

Yaz saati uygulaması tartışmalıdır. Gün ışığından daha çok yararlanmak için gündüz saatlerine bir saat eklenmesi satış, spor ve iş saatlerine bağlı çeşitli etkinlikleri olumlu yönde etkilerken tarım, gece eğlenceleri gibi güneş ışığıyla beraber biten etkinliklere olumsuz etki yapar. Öte yandan, öğle saatlerine bir saat daha eklemek, trafik kazalarından kaynaklanan ölüm oranlarını da azaltmaktadır. Ne var ki, uygulamanın sağlık ve suç oranları üzerindeki etkisi daha az belirgindir. Her ne kadar uygulamanın ilk hedeflerinden biri akşam saatlerindeki aydınlatma enerjisi tüketimini kısmak olsa da, günümüzde çağdaş ısıtıcı ve serinletici cihazların yaygınlaşmasıyla birlikte bu amacından sapmaya başladı. Öyle ki, 20. yüzyıl başlarında elektrik temel olarak aydınlatmada kullanılıyordu. Teknolojik gelişmeler yeni elektrik kullanım alanları yaratınca buradan elde edilen tasarruf azaldı. Bu bakımdan bu uygulamanın kullanılması çelişkili ve tutarsız bir hâl almaya başladı.

YSU’da ara sıra meydana gelen kaymalar başka zorlukları da beraberinde getirir. Bundan dolayı, zaman kaydetmede ve görüşmelerle yolculukların ayarlanmasında, faturalandırma, arşivcilik gibi işlerde, tıbbi cihazların ve iş makinelerinin kullanımı ile uyku düzeninde sorunlar meydana gelir. Yazılımlar genellikle bilgisayarların saatlerini otomatik olarak ayarlar. Ne var ki, bunun sınırları vardır ve özellikle YSU kuralları değiştiğinde hata olasılığı artar.

Türkiye’de uygulanmıyor

Türkiye, 2016’da yaz-kış saati uygulamasını kaldırdı ve saat dilimini sabitledi. Ancak sabitlerken bulunduğu meridyenlerdeki kış saatini değil, geçici olarak kullandığı yaz saatini tercih etti. Bu yüzden kış günlerinde gün ışığı azalırken tartışmalar büyümeye devam ediyor.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer tarafından yöneltilen soru önergesine verdiği yazılı yanıtta, sabit saat uygulamasının hem elektrik tüketimine olan etkisini hem de psikolojik ve sosyolojik etkilerini övdü.

İstanbul Teknik Üniversitesi’nin (İTÜ) yaptığı bir araştırmaya atıfta bulunan Bakan, uygulamaya “saat değişimlerinin getirdiği kaygı, stres, depresyon gibi olumsuzlukların sabit saat uygulamasında daha az yaşanacağı” gerekçesiyle geçildiğini söyledi.

CHP’li Gürer ise İTÜ araştırmasının tüm yönüyle kamuoyu ile paylaşılması gerektiğini savundu.

“İktidarın karanlığa bilimsel kılıfta bulduğunu” savunan Gürer, “Bu kış da okula ve işe gün doğmadan gidilmeye devam edileceği anlaşılıyor” dedi.

Daha önce de İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun sabit saat uygulamasından vazgeçilmesi çağrısında bulunmuş, Bakan bu çağrıya cevaben 6 milyar TL tasarruf sağlandığını söylemişti.

Cambridge Üniversitesi’nden Dr. Sinan Küfeoğlu, 2012-2020 arasındaki elektrik tüketimi, elektrik fiyatları ve meteorolojik gerçek verileri kullanarak bir bilimsel makale yayımladı.

Araştırmaya göre, sabit yaz saati uygulamasının elektrik tüketimi üzerinde gözlemlenebilir veya ölçümlenebilir bir etkisi yok.

Küfeoğlu, araştırmasını şu şekilde özetliyor:

”Türkiye son 5 yıldır uyguladığı sabit saatle, doğal bir deney ortamı sunduğu için tüm dünyaya eşi bulunmaz bir fırsat sundu. Bizim araştırmamız, bu alanda gerçekleşmiş, tarihsel verilerle yapılmış ilk araştırma. Daha önceki araştırmalar, simülasyonlarla yapılmıştı. Başka ülkeler konuyu değerlendirirken bu araştırmadan faydalanabilecekler.”

”Örneğin, Türkiye örneğinden yola çıkarak, ABD, Hindistan gibi ekvatora nispeten daha yakın ülkelerde yaz-kış saati uygulamasının pek bir etkisi olmayacağını varsayabiliriz.

“Ancak, İngiltere, Almanya gibi daha kuzeydeki ülkelerde yaz-kış saatleri arasında uçurum artıyor. Dolayısıyla bu ülkelerde yaz-kış saati uygulaması enerji tasarrufu sağlayabilir.”