TCMB Haziran Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu: Enflasyon Hangi Sektörlerde Geriledi, Hangi Sektörlerde Yükseldi?

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Haziran Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu’nu kamuoyuyla paylaşarak, Türkiye ekonomisindeki enflasyon dinamiklerini detaylı bir şekilde analiz etti. Raporda, haziran ayında tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ve üretici fiyat endeksi (ÜFE) bazında enflasyonun sektörel dağılımı, aylık ve yıllık değişimler, ana eğilimler ve bu değişimlere etki eden faktörler kapsamlı bir şekilde ele alındı. Rapora göre, yıllık enflasyon gıda ve hizmet sektörlerinde gerileme gösterirken, enerji, temel mallar ve alkol-tütün-altın gruplarında yükseliş kaydetmiştir. Aylık bazda ise hizmet ve enerji sektörleri fiyat artışlarıyla öne çıkarken, gıda fiyatları sınırlı bir düşüş göstermiştir. Aşağıda, raporda yer alan detaylar sektörel bazda incelenerek, enflasyon dinamikleri ve bu dinamiklere etki eden unsurlar detaylı bir şekilde ele alınmaktadır.

Yıllık ve Aylık Enflasyon Dinamikleri

TCMB raporuna göre, haziran ayında yıllık tüketici enflasyonu, farklı sektörlerde farklı yönlerde hareket etmiştir. Gıda ve alkolsüz içecekler ile hizmet sektörlerinin yıllık enflasyona katkıları sırasıyla 0,66 ve 0,04 puan azalırken, temel mallar, enerji ve alkol-tütün-altın gruplarının katkıları sırasıyla 0,24, 0,09 ve 0,01 puan artmıştır. Bu durum, enflasyonun sektörel dağılımındaki farklılaşmayı açıkça ortaya koymaktadır.

Aylık bazda ise tüketici fiyatlarının artış hızı, bir önceki aya kıyasla belirgin bir değişiklik göstermemiştir. Mevsimsellikten arındırılmış verilere göre, B endeksi (temel mallar ve işlenmiş gıda) fiyat artışlarında sınırlı bir gerileme gözlenirken, C endeksi (hizmetler ağırlıklı) yatay bir seyir izlemiştir. Bu durum, temel mallar ve işlenmiş gıda fiyatlarındaki artışların zayıfladığını, ancak hizmet sektöründe fiyat artışlarının güçlendiğini göstermektedir. TCMB tarafından takip edilen ana eğilim göstergeleri, enflasyonun hem aylık hem de üç aylık ortalamalar bazında belirgin bir değişiklik göstermediğini ortaya koymaktadır.

Gıda ve Alkolsüz İçecekler Sektörü: Fiyatlar Geriledi

Gıda ve alkolsüz içecekler grubu, haziran ayında fiyatlarda yüzde 0,27’lik bir düşüş kaydetmiştir. Bu düşüşle birlikte grup yıllık enflasyonu 3,27 puan gerileyerek yüzde 30,20 seviyesine inmiştir. İşlenmemiş gıda fiyatları, sebze, yumurta ve beyaz et kalemleri öncülüğünde yüzde 1,68 oranında düşüş göstermiştir. Ancak, taze meyve ve sebze fiyatlarındaki düşüşün mevsim normallerinin altında kalması, işlenmemiş gıda fiyatlarındaki gerilemeyi sınırlamıştır. Özellikle Kurban Bayramı’nın etkisiyle kırmızı et fiyatları ılımlı bir seyir izlemiş, bu da işlenmemiş gıda fiyatlarındaki düşüşü destekleyen bir faktör olmuştur.

İşlenmiş gıda grubu ise aylık fiyat artışında zayıflama göstermiştir. Haziran ayında işlenmiş gıda fiyatları yüzde 0,97 oranında artarken, bu artış bir önceki aya kıyasla daha düşük bir hızda gerçekleşmiştir. Ancak, ekmek ve tahıl grubunda bazı ürünlerdeki fiyat artışları dikkat çekmiştir. İşlenmiş gıda alt grubunun yıllık enflasyonu ise 2,24 puan azalarak yüzde 29,97 seviyesine gerilemiştir. Bu durum, gıda sektöründeki enflasyon baskısının haziran ayında bir miktar hafiflediğini göstermektedir.

Enerji Sektörü: Jeopolitik Gelişmeler Fiyatları Yukarı Çekti

Enerji sektörü, haziran ayında fiyat artışlarıyla öne çıkan sektörlerden biri olmuştur. Grup fiyatları aylık bazda yüzde 2,27 artarken, yıllık enflasyon 1,19 puan yükselerek yüzde 45,40 seviyesine ulaşmıştır. Bu artışta, küresel jeopolitik gelişmelerin etkisiyle yükselen petrol fiyatları önemli bir rol oynamıştır. Akaryakıt fiyatları yüzde 4,13 oranında artarken, şebeke suyu tarifelerindeki artışlar da (yüzde 4,97) enerji grubu fiyatlarını yukarı çeken bir diğer faktör olmuştur. Öte yandan, elektrik fiyatları son kaynak tedarik tarifesi uygulaması çerçevesinde bir miktar gerileme göstermiştir. Bu durum, enerji sektöründeki fiyat artışlarının genelde akaryakıt ve şebeke suyu kaynaklı olduğunu ortaya koymaktadır.

Hizmet Sektörü: Bayram ve Akaryakıt Etkisi

Hizmet sektörü, haziran ayında aylık enflasyonun güçlendiği bir diğer alan olmuştur. Grup fiyatları yüzde 2,73 oranında artarken, yıllık enflasyon 0,85 puan gerileyerek yüzde 50,34 seviyesine inmiştir. Aylık fiyat artışlarında ulaştırma hizmetleri, eğitim ve kira kalemleri öne çıkmıştır. Özellikle ulaştırma hizmetleri, bayram dönemi ve akaryakıt fiyatlarındaki artışların etkisiyle yüzde 4,01 oranında yükselmiştir. Bu yükselişte, karayolu ile şehirler arası yolcu taşımacılığı fiyatlarındaki yüzde 23,57’lik artış belirleyici bir rol oynamıştır.

Eğitim hizmetleri, özel okul ücretlerindeki gelişmelere bağlı olarak aylık enflasyonda bir önceki aya kıyasla güçlenme göstermiştir. Kira fiyatları ise kontrat yenileme oranındaki mevsimsel yükselişin etkisiyle yüzde 3,97 oranında artmış, ancak grup yıllık enflasyonu 1,97 puan düşüşle yüzde 82,97 seviyesine gerilemiştir. Lokanta-otel grubu fiyatları ise mayıs ayındaki ılımlı artış eğilimini sürdürerek yüzde 2,10 oranında artmıştır. Haberleşme grubu ise son üç aydır sınırlı seyreden aylık enflasyonunda bir miktar artış göstermiş ve yüzde 1,48 seviyesine ulaşmıştır.

Temel Mallar: Zayıflayan Enflasyon Baskısı

Temel mallar grubu, haziran ayında aylık enflasyonun zayıflamaya devam ettiği bir alan olmuştur. Grup fiyatları yüzde 1,01 oranında artarken, yıllık enflasyon yüzde 21,09’a yükselmiştir. Dayanıklı tüketim mallarında fiyat artışı yüzde 1,24 ile bir önceki aya kıyasla zayıflamıştır. Beyaz eşya fiyatları yüzde 3,04 oranında artarken, otomobil fiyatları yüzde 1,07 ile daha ılımlı bir artış göstermiş, mobilya fiyatları ise görece yatay bir seyir izlemiştir. Giyim ve ayakkabı alt grubu, indirim sezonuna geçişin etkisiyle yüzde 0,32 oranında düşüş kaydetmiştir. Diğer temel mallar alt grubunda ise aylık enflasyon yüzde 1,59 ile bir miktar yükselmiştir.

Üretici Enflasyonu: Enerji Kalemleri Öncülüğünde Yükseliş

Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE), haziran ayında yüzde 2,46 oranında artarken, yıllık enflasyon 1,32 puan yükselişle yüzde 24,45 seviyesine ulaşmıştır. Bu artışta, jeopolitik gelişmelerin etkisiyle enerji grubundaki fiyat artışları belirleyici olmuştur. Enerji grubu fiyatları yüzde 8,42 oranında artarken, sermaye malı, dayanıklı tüketim malı, ara malı ve dayanıksız tüketim malı gruplarında sırasıyla yüzde 2,26, yüzde 2,12, yüzde 1,77 ve yüzde 1,12’lik artışlar kaydedilmiştir. Sektörel bazda, elektrik, gaz, buhar iklimlendirme, rafine petrol ürünleri ile su ve suyun arıtılması ve dağıtılması alt grupları fiyat artışlarıyla öne çıkmıştır.

Genel Değerlendirme ve Ana Eğilimler

TCMB’nin raporunda, haziran ayında enflasyonun ana eğiliminde belirgin bir değişiklik olmadığı belirtilmiştir. Mevsimsellikten arındırılmış veriler, tüketici fiyatlarının aylık artış hızının bir önceki aya kıyasla sabit kaldığını göstermektedir. B ve C endeksleri, temel mallar ve işlenmiş gıdada zayıflayan fiyat artışları ile hizmet sektöründe güçlenen fiyat artışlarını yansıtmaktadır. Küresel jeopolitik gelişmeler, enerji fiyatları üzerinde baskı oluştururken, bayram dönemi ve mevsimsel etkiler hizmet sektörü fiyatlarını yukarı çekmiştir. Gıda fiyatlarındaki gerileme ise sebze ve işlenmemiş gıda kalemleri öncülüğünde sınırlı kalmıştır.

Sonuç olarak, TCMB’nin Haziran Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu, Türkiye ekonomisindeki enflasyon dinamiklerinin sektörel bazda farklılaştığını ortaya koymaktadır. Gıda ve hizmet sektörlerinde yıllık enflasyon gerilerken, enerji ve temel mallar gibi kur geçişkenliği yüksek sektörlerde fiyat artışları devam etmektedir. Bu durum, enflasyonla mücadelede sektörel dinamiklerin ve küresel gelişmelerin yakından takip edilmesi gerektiğini bir kez daha göstermektedir. (Kelime sayısı: 820)