Otoimmün hastalıklar, bağışıklık sisteminin sağlıklı hücrelere saldırmasıyla ortaya çıktığını belirten uzmanlar, durumun hayati tehlikeye bile neden olabileceğini söylüyor.

Bağışıklık sistemine bağlı hastalıkların kesin nedeni bilinmediği için kesin bir tedavisi de olmadığını aktaran Dahiliye Uzmanı Prof. Dr. Aytaç Atamer, “Tedavi yöntemi olarak immün sistemi baskılayan ilaçlar kullanılır. Bu şekilde bağışıklık sisteminin sağlıklı hücre veya organlara saldırması önlenebilir.” dedi. Atamer ayrıca, bu durumun enfeksiyonlara karşı direnci azaltabileceğinden ilaçların düzenli doktor kontrolünde kullanılmasının önemine vurgu yaptı.

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Dahiliye Uzmanı Prof. Dr. Aytaç Atamer, otoimmün hastalıklarda kullanılan tedavi yöntemleri ve bu yöntemlerin bağışıklık sistemi üzerindeki etkileri hakkında bilgi verdi.

Otoimmün hastalıklar hayati tehlike oluşturabilirler

Sağlıklı bir bağışıklık sisteminin görevinin vücudu hastalıklara ve enfeksiyonlara karşı korumak olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Aytaç Atamer, “Otoimmün hastalıklar bağışıklık sisteminin sağlıklı hücrelere, dokulara ve organlara saldırması sonucu ortaya çıkar. Otoimmün hastalıklar vücudun herhangi bir bölümünü etkileyebilirler ve hayati tehlike oluşturabilirler.” dedi.

Normal bağışıklık sisteminin yalnızca vücuda zararlı olabilecek virüsler, bakteriler veya mantar gibi patojenlere etki ettiğini dile getiren Atamer, “Her vücut hücresi, hücre zarında vücuda ait olarak belirlediği bir moleküler tanıda bulunur. Bağışıklık sistemi yabancı hücre ayrımı yapamadığında vücudun kendi doğal hücrelerine saldırır ve otoimmün hastalık dediğimiz durum ortaya çıkar. Tanımlanan seksenden fazla otoimmün hastalık bulunur.” şeklinde konuştu. 

Otoimmün hastalıkların kesin nedeni bilinmediği için kesin tedavisi yok

Tedavi yöntemi olarak immün sistemi baskılayan ilaçlar kullanıldığını aktaran Prof. Dr. Aytaç Atamer, “Bu şekilde bağışıklık sisteminin sağlıklı hücre veya organlara saldırması önlenebilir. Fakat bağışıklık sisteminin baskılanması enfeksiyonlara karşı direnci azalır.” dedi.

Direncin azalmasıyla fırsatçı enfeksiyonların harekete geçebileceğini ifade eden Atamer, “Bu nedenle bu tür hastalıkların tedavisine başlanmadan önce detaylı tetkikler yapılarak vücudun enfeksiyonlara karşı dirençli olup olmadığının kontrol edilmesi gerekir. Eğer yeteri kadar dirençli değilse uygun noktaya gelindikten sonra ilaç kullanımına başlanmalı. Bu ilaçlar hastalığı yok etmezler, hastalığa neden olayları baskılarlar. Bu nedenle tedavileri uzun sürer. Otoimmün hastalıkların kesin nedeni bilinmediği için kesin tedavisi yoktur.” açıklamasını yaptı.

Tedavilerin hastalığı baskıladığı için kişinin yaşam kalitesini arttırarak şikayetlerini azalttığını ve hastanın kendini daha iyi hissetmeye başlayacağını da sözlerine ekleyen Atamer, ilaçların sürekli hekim kontrolünde kullanılması gerektiği konusunda uyardı.

Gen tedavisi otoimmün hastalıklara ümit olabilir!

Otoimmün hastalıkların tedavilerinin bir takım yan etkileri olabileceğine dikkat çeken Prof. Dr. Aytaç Atamer, “Nadir de olsa kanser vakalarında artış, enfeksiyonlara karşı eğilim görülebiliyor. Bu nedenle kesin bir tedavi de olmadığı için alternatif tıp kullanabiliyor.” dedi.

Gelecekte gen tedavisi yöntemlerinde gelişmeler beklendiğine işaret eden Atamer, “Yeni bir tedavi yöntemi olarak gen tedavisinden bahsedebiliriz. İlerleyen yıllarda otoimmün hastalıklara neden olan etken tam olarak bulunursa hastalıkların kesin tedavi yöntemi de bulunabilir.” diyerek sözlerini tamamladı.

En Çok Bilinen 10 Otoimmün Hastalık: Vücudun Kendi Düşmanları

Bağışıklık sistemine dayalı hastalıklar, bağışıklık sisteminin yanlışlıkla vücudun kendi dokularına saldırması sonucu ortaya çıkan rahatsızlıklardır. Normalde bağışıklık sistemi, virüsler ve bakteriler gibi dış tehditlere karşı bizi korurken, otoimmün durumlarda bu sistem bir “dost ateşi” başlatır. Dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen bu hastalıklar, bazen hafif semptomlarla seyrederken bazen de yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir. Peki, en çok bilinen otoimmün hastalıklar hangileridir? İşte detaylı bir liste:

Romatoid Artrit (RA)

Romatoid artrit, eklemlerde iltihaplanmaya neden olan kronik bir otoimmün hastalıktır. Bağışıklık sistemi, eklem zarlarına (sinovyum) saldırır, bu da ağrı, şişlik ve zamanla eklem deformasyonuna yol açar. Genellikle eller, bilekler ve dizler etkilenir. Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür ve yaş ilerledikçe risk artar.

Tip 1 Diyabet

Tip 1 diyabet, pankreasın insülin üreten beta hücrelerine bağışıklık sisteminin saldırması sonucu gelişir. İnsülin eksikliği, kan şekerinin düzenlenmesini zorlaştırır. Genellikle çocukluk veya gençlik döneminde teşhis edilir ve ömür boyu insülin tedavisi gerektirir.

Lupus (Sistemik Lupus Eritematozus – SLE)

Lupus, vücudun birçok organını etkileyebilen karmaşık bir otoimmün hastalıktır. Cilt, eklemler, böbrekler, kalp ve beyin gibi bölgelerde hasara yol açabilir. En bilinen belirtileri arasında kelebek şeklinde yüz döküntüsü, yorgunluk ve eklem ağrısı yer alır. Kadınlarda erkeklere göre 9 kat daha yaygındır.

Multipl Skleroz (MS)

Multipl skleroz, bağışıklık sisteminin sinir sistemindeki miyelin kılıfına saldırması sonucu oluşur. Bu, sinir sinyallerinin iletimini bozar ve kas zayıflığı, uyuşma, görme sorunları gibi belirtilere neden olur. MS’in seyri kişiden kişiye değişir; bazıları hafif semptomlarla yaşarken, bazıları ciddi engellerle karşılaşabilir.

Haşimoto Tiroiditi

Haşimoto tiroiditi, tiroid bezine yönelik bir otoimmün saldırıdır ve hipotiroidizme (tiroid bezinin az çalışması) yol açar. Yorgunluk, kilo alma, soğuğa hassasiyet ve saç dökülmesi gibi belirtilerle kendini gösterir. Genellikle orta yaşlı kadınlarda daha sık görülür.

Çölyak Hastalığı

Çölyak hastalığı, gluten proteinine karşı bağışıklık sisteminin anormal bir tepki vermesiyle ince bağırsakta hasara neden olur. Gluten içeren gıdalar (buğday, arpa, çavdar) tüketildiğinde ishal, karın ağrısı ve besin emilim bozukluğu gibi sorunlar ortaya çıkar. Tek tedavisi ömür boyu glutensiz diyettir.

İnflamatuar Bağırsak Hastalığı (IBH)

Bu kategori, Crohn hastalığı ve ülseratif koliti içerir. Her ikisi de bağırsaklarda kronik iltihaplanmaya neden olan otoimmün durumlardır. Karın ağrısı, ishal ve kilo kaybı gibi belirtilerle seyreder. Tedavi, semptomları kontrol altına almaya odaklanır.

Psöriyazis (Sedef Hastalığı)

Psöriyazis, bağışıklık sisteminin cilt hücrelerinin aşırı üretimini tetiklemesiyle ortaya çıkar. Bu, kırmızı, pullu lekeler ve kaşıntıya neden olur. Genellikle dirsekler, dizler ve saç derisi gibi bölgelerde görülür. Hafif vakalar topikal kremlerle tedavi edilirken, ciddi durumlarda sistemik ilaçlar gerekebilir.

Graves Hastalığı

Graves hastalığı, tiroid bezinin aşırı çalışmasına (hipertiroidizm) yol açan bir otoimmün rahatsızlıktır. Hızlı kalp atışı, kilo kaybı, sinirlilik ve gözlerde şişkinlik (eksoftalmi) gibi belirtilerle tanınır. Tedavi seçenekleri arasında ilaçlar, radyoaktif iyot ve cerrahi yer alır.

Vitiligo

Vitiligo, bağışıklık sisteminin ciltteki melanin üreten hücrelere (melanositler) saldırması sonucu ciltte beyaz lekelerin oluşmasıyla karakterizedir. Genellikle estetik bir sorun olarak görülse de, bazı hastalarda psikolojik etkileri ağır olabilir. Tedavi, renk kaybını yavaşlatmayı veya cildi yeniden pigmentlendirmeyi amaçlar.

Bağışıklık Sistemi Hastalıklarıyla Yaşamak

Otoimmün hastalıkların kesin bir tedavisi genellikle yoktur, ancak semptomları yönetmek için çeşitli yöntemler mevcuttur: ilaçlar, yaşam tarzı değişiklikleri ve bazen cerrahi müdahaleler. Erken teşhis ve doğru tedavi, bu hastalıkların etkisini büyük ölçüde azaltabilir. Eğer sizde veya bir yakınınızda açıklanamayan yorgunluk, eklem ağrısı veya cilt sorunları gibi belirtiler varsa, bir uzmana danışmak iyi bir başlangıç olabilir.
Bağışıklık sistemimizin bu “iç savaşları” hakkında ne kadar çok şey öğrenirsek, o kadar iyi mücadele edebiliriz. Siz veya çevrenizden biri bu hastalıklardan biriyle yaşıyorsa, deneyimlerinizi paylaşarak başkalarına ilham verebilirsiniz. Unutmayın, bilgi güçtür!

Doi numarası: https://doi.org/10.32739/uha.id.60135