AK Parti milletvekillerinin imzasını taşıyan Türkiye’nin ilk “İklim Kanunu Teklifi”, TBMM Çevre Komisyonunda onaylandı.

Bu teklif, yeşil büyüme vizyonu ve sıfır net emisyon hedefine odaklanarak iklim değişikliği ile mücadele etmeyi hedefliyor. İçerisinde sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğine yönelik uyum faaliyetleri, planlama araçları, izin ve denetim konularını içeren yasal ve kurumsal çerçeveyi barındırıyor.

Teklifte “Adil geçiş”, “Birincil piyasa”, “Denkleştirme”, “Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)”, “Gömülü sera gazı emisyonları”, “Gönüllü karbon piyasaları” ve “İklim adaleti” gibi önemli kavramlar tanımlanıyor.

Teklifin genel ilkelerinde, Türkiye’nin iklim değişikliği ile mücadelesinde “ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ve göreceli kabiliyetler” ilkesi göz önünde bulundurulacak; eşitlik, iklim adaleti, dikkatli olma, katılımcılık, entegrasyon, sürdürülebilirlik, şeffaflık ve adil geçiş gibi prensiplere dayalı bir yaklaşım benimsenilecek.

Kamu kuruluşları, gerçek ve tüzel kişiler, kamu yararını gözeten tedbirlerin alınmasına ve düzenlemelere zamanında uymakla yükümlü olacak. Ulusal Katkı Beyanı çerçevesinde, net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda ülkenin kalkınma öncelikleri ve özel koşulları dikkate alınarak önlemler geliştirilecek.

Sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim değişikliğine uyum faaliyetlerine yönelik ilerlemeler, İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından yıllık olarak takip edilecek. İlgili kurumlar arası koordinasyonu sağlamak, standartları belirlemek ve karbon fiyatlandırması ile ilgili mekanizmaları düzenlemekle İklim Değişikliği Başkanlığı yetkili olacak.

Kamu kurum ve kuruluşları, kendi yetki alanları çerçevesinde çeşitli projeler geliştirecek, bunları destekleyerek iş birliği içinde uygulayacak. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu çerçevesinde, Başkanlık; düzenlemenin yürütülmesi için gerekli gördüğü bilgi ve belgeleri kamu kurumlarından talep edebilecek. Kendilerine talep edilen bilgi ve belgeleri, belirlenen süre içinde bedelsiz olarak paylaşmaları gerekecek.

Başkanlık, ihtiyaç duyduğu veriler için Ulusal Coğrafi Bilgi Platformunu kullanacak ve bu verileri ilgili kamu kurumlarıyla paylaşacak. Ulusal Coğrafi Bilgi Platformunda eksik olan bilgiler, protokoller aracılığıyla temin edilebilecek. Ayrıca, güvenlik bilgilerinin paylaşımı konusunda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile ilgili bakanlıkların ortak karar vermesi gerekecek.

İklim değişikliği ile mücadele faaliyetleri

Teklif, iklim değişikliği mücadelesinin kapsamını belirliyor. Buna göre, sera gazı emisyonları ve Ulusal Katkı Beyanı ile diğer stratejik belgeler doğrultusunda azaltılacak. İlgili kurumlar, emisyonların azaltımına yönelik çalışmaları yürütecek.

Ulusal Katkı Beyanı çerçevesinde hedeflere ulaşmak için kurumların mevcut görevleri gözden geçirilecek. Bakanlığın ve ilgili birimlerin görüşleri doğrultusunda düzenlemeler yapılabilecek. İlgili kuruluşlar, sera gazı emisyonlarını azaltmaya yönelik orta ve uzun vadeli stratejiler geliştirmekle yükümlü olacak.

Kurumlar, Türkiye’nin net sıfır emisyon hedefi ve döngüsel ekonomi ilkeleri çerçevesinde enerji verimliliği, kirliliğin önlenmesi, yenilenebilir enerji kullanımının teşvik edilmesi, temiz teknolojilerin geliştirilmesi gibi önlemleri hayata geçirecek. Bununla birlikte, karbonsuzlaşma için orman ve tarım alanlarında karbon yutaklarının korunması ve geliştirilmesi sağlanacak.

İklim değişikliğine uyum faaliyetleri

İklim değişikliğine yönelik kabul edilen Ulusal Katkı Beyanı doğrultusunda, ilgili kurumlar mevcut veya potansiyel kayıpları önlemek, riskleri azaltmak ve fırsatlardan yararlanmak amacıyla çalışmalara katılacak.

Sektörel politikaların uygulanması ile hedefleri gerçekleştirmek için gerekli analizler yapılacak. İlgili kamu kurum ve kuruluşları, iklim değişikliğine uyumla ilgili planlama araçları geliştirmek ve uygulamakla yükümlü olacaklar. İklim değişikliğinin su kaynaklarına etkilerini dikkate alarak etkin yönetim sağlamak için gerekli planlar hazırlanacak.

Ayrıca, ekosistemler üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak ve biyolojik çeşitliliği korumak amacıyla tedbirler alınacak. Korunan alanların gelişimi için çalışmalar yapılacak ve tarım sektöründe iklim değişikliğine dayanıklı ürün desenleri ile gıda güvenliği hedefleri gözetilerek doğal kaynakların dengeli kullanımı sağlanacak.

Afet risklerinin değerlendirilmesi ve erken uyarı sistemleri için kapsamlı bir planlama yapılacak.

Planlama ve uygulama

Kurumlar ve kuruluşlar, Yeşil Büyüme vizyonu ve net sıfır emisyon hedefleri doğrultusunda iklim değişikliği ile ilgili stratejileri ve eylem planlarını oluşturacak. İlgili bakanlıklar tarafından yürütülen bu planlama süreci, sera gazı emisyonlarının azaltımını ve iklim değişikliği ile uyumu hedefleyecek.

Her ilin kendi özel koşullarına uygun olarak, vali başkanlığında bir İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu oluşturulacak. Bu kurulun sekretaryasını Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın taşra teşkilatı üstlenecek. Yerel iklim değişikliği eylem planları, adil geçiş ilkesine uygun olarak ilçelere özgü bir çerçevede hazırlanacak ve koordine edilecektir.

Finansal boyutlar da önemli bir yer tutarak, iklim değişikliği ile mücadele için gerekli olan kaynakların geliştirilmesi ve kullanımının teşvik edilmesi sağlanacaktır. Döngüsel ekonomi hedefleri çerçevesinde atıkların yeniden kullanımı ve geri dönüşüm süreçleri de desteklenecektir.

Son olarak, kamuoyunun bilinçlendirilmesi için eğitim ve kapasite geliştirme faaliyetleri yürütülecek; müfredatlar gözden geçirilerek yeşil iş gücünün yetiştirilmesine yönelik çalışmalar yapılacaktır. Ulusal Katkı Beyanı kapsamında belirlenen hedeflere göre sürecin işleyişi, bakanlık görüşleri çerçevesinde şekillendirilecektir.