AB Komisyonundan 50 Şirkete Yapay Zeka Reddi

Yapay zeka teknolojilerinin hızla gelişmesi ve küresel ekonomide giderek daha fazla yer edinmesiyle birlikte, ülkeler ve bölgesel otoriteler, bu alanda düzenleyici çerçeveler oluşturmaya başladı. Avrupa Birliği (AB), bu konudaki adımlarıyla öne çıkan bölgesel aktörlerden biri olarak, yapay zekanın güvenli, etik ve sürdürülebilir kullanımını sağlamak amacıyla kapsamlı bir yapay zeka regülasyonu hazırlamış ve 1 Ağustos 2024 itibarıyla yürürlüğe koymuştur. Bu düzenleme, yapay zekanın çeşitli sektörlerde kullanılmasını düzenleyen ve sınıflandıran bir yasa niteliğindedir ve sektörler tarafından yakından takip edilmektedir.

Ancak, bu düzenlemenin uygulanma süreci ve içeriği, birçok büyük şirket ve sektör temsilcisi tarafından karmaşık ve belirsiz olarak görülmekte, şirketler kuralların aşamalı ve öngörülebilir şekilde hayata geçirilmesini talep etmektedir. Bu bağlamda, Avrupa’daki önde gelen çok uluslu şirketlerin yöneticileri, AB’nin yapay zeka yasasının uygulanmasıyla ilgili endişelerini dile getirmek ve daha fazla zaman talep etmek amacıyla ortak bir mektup kaleme almış ve AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’e göndermiştir.

AB Yapay Zeka Yasasının Temel Unsurları ve Uygulama Takvimi

Yapay zeka alanında düzenleyici çerçeveyi belirleyen AB Yapay Zeka Yasası, teknolojinin güvenli, etik ve insan odaklı kullanımını teşvik etmek amacıyla hazırlanan kapsamlı bir mevzuattır. Yasaya göre, yapay zeka sistemleri risk seviyelerine göre sınıflandırılmış ve her seviyeye göre belirli yükümlülükler getirilmektedir.

Yasaya Göre Uygulama Takvimi

Yasa, 1 Ağustos 2024’te yürürlüğe girmiştir. Bu tarihten itibaren, çeşitli hükümler ve yükümlülükler farklı zamanlarda devreye alınacaktır:

• Şubat 2024: Yasaya ilişkin bazı temel hükümler yürürlüğe girdi. Bu, uyum süreçlerinin başlamasına olanak tanımaktadır.
• Ağustos 2024: Genel amaçlı yapay zeka modelleri için belirli yükümlülükler devreye girdi. Bu modeller, geniş kullanım alanlarıyla, özellikle tüketici ve işletme odaklı uygulamalarda kullanılmaya başladı.
• Ağustos 2025: Bu tarihte, genel amaçlı yapay zeka modelleri için daha katı kurallar ve yükümlülükler devreye alınacak.
• Ağustos 2026: Yüksek riskli yapay zeka sistemleri için yeni düzenlemeler ve yükümlülükler başlayacak. Bu riskli sistemler, sağlık, ulaşım, finans ve güvenlik gibi kritik alanlardaki uygulamaları kapsayacak.

Yasaya Göre Belirlenen Risk Sınıflandırması ve Kurallar

Yasada, yapay zeka sistemleri risk seviyelerine göre sınıflandırılmıştır:

• Minimum riskli yapay zeka: Bu sistemler, herhangi bir ek yükümlülük olmadan kullanılabilir.
• Sınırlı riskli yapay zeka: Kullanıcıların bilgilendirilmesi ve bazı önlemler alınması gerekebilir.
• Yüksek riskli yapay zeka: Bu sistemler, sıkı denetim ve uyum prosedürlerine tabidir. Örneğin, otomatik karar verme sistemleri, sağlık uygulamaları veya güvenlik sistemleri bu kategoriye alınmıştır.
• Kökü olmayan yapay zeka: Yasada bu kategori yoktur; fakat, etik ve insan haklarına uygunluk açısından özellikle dikkat edilmesi gereken sistemler bulunmaktadır.

Kurumlar ve Şirketler Ne Diyor? Endişeler ve Talepler

Yapay zeka teknolojilerinin gelişmesi ve yaygınlaşmasıyla birlikte, büyük ölçekli şirketler ve sektör temsilcileri, şu ana kadar hazırlanan düzenlemelerin uygulanabilirliği ve belirsizlikleri konusunda ciddi endişelere kapılmıştır. Bu endişelerin temelinde, kuralların karmaşık yapısı, uyum sürecinin maliyetleri ve zamanlaması, ayrıca belirsizliğin devam etmesi yatmaktadır.

50 Avrupa Şirketinin Ortak Mektubu

Dün, Avrupa’nın önde gelen yaklaşık 50 büyük şirketinin üst düzey yöneticileri, aralarında Airbus, ASML, Carrefour, Lufthansa, Mercedes-Benz, Philips, BNP Paribas, Axa, TotalEnergies ve Siemens Energy gibi dev isimlerin de bulunduğu bu kurumsal temsilciler, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’e ortak bir mektup gönderdi. Mektupta, şirket yöneticileri, AB’nin yapay zekaya ilişkin uyguladığı kuralların “belirsiz ve karmaşık” olduğunu belirterek, bu kuralların uygulanmasının iki yıl ertelenmesini talep etti.

Mektubun İçeriği ve Talepleri

Mektupta öne çıkan temel noktalar şunlardır:

• Kuralların belirsizliği: Şirketler, mevzuattaki hükümler hakkında netlik ve öngörülebilirlik talep etmektedir. Belirsizlik, teknolojik gelişmeler ve inovasyon süreçlerini olumsuz etkileyebilir.
• Uygulama sürecinin karmaşıklığı: Uyum sağlama sürecinin maliyeti ve zaman kaybı yaratacağı, özellikle küçük ve orta ölçekli şirketlerin bu süreci yönetmekte zorlanacağı vurgulanmaktadır.
• İki yıllık erteleme talebi: En önemli talep, kuralların uygulanmasının en az iki yıl ertelenmesidir. Bu süre zarfında, şirketlerin yeni mevzuata uyum sağlayabilmesi ve teknolojik gelişmelerin takip edilmesi amaçlanmaktadır.

Endişelerin Kaynağı ve Şirketlerin Görüşleri

Şirketler, yapay zekanın potansiyel faydalarının yanı sıra, yanlış kullanım ve etik sorunlar gibi risklerini de göz önünde bulundurmaktadır. Ancak, yeni düzenlemelerin, inovasyonu engelleyebileceği ve uluslararası rekabet gücünü zayıflatabileceği endişesini de dile getirmektedirler.

AB’nin Yanıtı ve Uygulama Süreci

AB Komisyonu sözcülerinden Thomas Regnier, bu endişelere ilişkin net açıklamalarda bulundu. Regnier, “Çok açık söylüyorum, yapay zeka yasasında saatin durması, buna muafiyet süresi getirilmesi veya ara verilmesi söz konusu değil” dedi. Ayrıca, yasaların uygulama ve uyumun sağlanmasıyla ilgili süreçlerin, yasal mevzuatta belirlenmiş takvimler doğrultusunda ilerleyeceğini vurguladı.

Regnier’in Açıklamaları ve Uygulama Vurgusu

Brüksel’de düzenlenen günlük basın toplantısında konuşan Thomas Regnier, AB’nin yapay zeka yasasının uygulamaya konulması konusunda kararlı olduğunu belirtti. Regnier, şu ifadeleri kullandı:

“Çok açık söylüyorum, yapay zeka yasasında saatin durması, buna muafiyet süresi getirilmesi veya ara verilmesi söz konusu değil. Yasal mevzuatta belirlenmiş tarihler var ve bu tarihlere uyulması gerekmektedir.”

Regnier, AB yasasının yürürlüğe girdiği tarihlerden itibaren, şirketlerin uyum sağlaması ve düzenlemelere uygun hareket etmesi gerektiğine dikkat çekti. Ayrıca, şu önemli noktaları vurguladı:

• Mevzuatın uygulanması: AB mevzuatı, belirlenen takvimler ve kurallar çerçevesinde devreye alınacaktır.
• İş dünyasının endişeleri dikkate alınmaktadır: AB, sektörlerin endişelerini ciddiye almakta ve uyum sürecine ilişkin destek mekanizmaları geliştirmektedir.
• Yasal uyum ve denetim: Şirketlerin, yasaya uygun hareket etmesi ve denetimlere hazır olması gerekmektedir.

Gelecek Perspektifi: Avrupa’da Yapay Zeka Düzeni ve Rekabet Gücü

AB’nin yapay zeka düzenlemeleri, küresel ölçekte etik ve güvenlik standartlarını belirlemede öncü olmaya devam etmektedir. Bu düzenlemeler, teknolojik gelişmeleri teşvik ederken, aynı zamanda kullanıcıların ve toplumun güvenliğini ön planda tutmayı amaçlamaktadır.

Rekabet Gücü ve İnovasyon

Avrupa’nın, bu yeni regülasyonlar doğrultusunda, yapay zeka alanında inovatif ve etik standartlara uygun çözümler geliştirmesi beklenmektedir. Bu, bölgesel şirketlerin uluslararası pazarda rekabet avantajı elde etmesine olanak tanıyabilir. Ancak, düzenlemelerin aşırı katı ve zaman alıcı olması, bazı şirketlerin gelişim hızını olumsuz etkileyebilir.

İş Dünyası ve Regülasyonlar Arasındaki Denge

İş dünyası, inovasyon ve düzenleme arasında doğru dengeyi kurmayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda, AB’nin yaklaşımı, hem teknolojik gelişmeleri teşvik etmek hem de etik ve güvenlik standartlarını sağlamak üzerine odaklanmaktadır. Şirketler, uyum maliyetlerini azaltmak ve yeni teknolojilere hızla adapte olmak için düzenleyici kurumlarla işbirliği yapmayı hedeflemektedir.

Güvenlik ve Etik Değerler

Yapay zeka sistemlerinin güvenli ve etik kullanımı, AB’nin temel öncelikleri arasında yer almaktadır. Bu nedenle, yüksek riskli yapay zeka uygulamalarında sıkı denetimler ve kurallar getirilmiştir. Bu düzenlemeler, hem kullanıcı haklarının korunmasını hem de teknolojik gelişmelerin etik sınırlar içinde kalmasını sağlamayı amaçlamaktadır.

Sonuç ve Değerlendirme

Sonuç olarak, Avrupa Birliği’nin yapay zeka düzenlemeleri, küresel ölçekte yapay zekanın gelişimi ve kullanımı açısından önemli bir dönüm noktasıdır. Ancak, bu düzenlemelerin uygulama sürecinde şirketlerin endişeleri ve talepleri dikkate alınmalı, düzenleyici kurumlar ile iş dünyası arasında sürdürülebilir bir iletişim ve işbirliği kurulmalıdır. Bu sayede, teknolojik gelişmelerden maksimum fayda sağlanırken, etik ve güvenlik standartları da en üst seviyede korunabilir.

AB’nin bu alandaki politikaları, dünya genelinde teknolojik gelişmelere yön veren bir örnek teşkil edebilir ve diğer ülkeler tarafından da takip edilerek, uluslararası yapay zeka etik ve düzenleme standartlarının oluşmasına katkıda bulunabilir. Ayrıca, bu gelişmeler, hem Avrupa’nın küresel rekabet gücünü artırabilir hem de toplumların güvenli ve etik yapay zeka kullanımı konusunda rehberlik sağlayabilir.