4 Kişilik Ailenin Aylık Masrafı 90 Bini Geçti

İstanbul, Türkiye’nin en büyük ve en dinamik şehirlerinden biri olmasının yanı sıra, ekonomik açıdan da ülke genelinde önemli bir rol oynamaktadır. Hem nüfus yoğunluğu hem de ekonomik faaliyetlerin merkezi olması sebebiyle, yaşam maliyetleri, ülke ortalamasının oldukça üzerinde seyretmektedir. Bu durum, hem şehirde yaşayan bireylerin yaşam kalitesini doğrudan etkilerken, hem de ekonomik planlamalar ve politikalar açısından önemli bir gösterge olmaktadır.

Son yıllarda, özellikle enflasyon ve fiyat artışlarının hız kazanmasıyla birlikte İstanbul’da yaşam maliyetleri ciddi oranda artış göstermiştir. Bu bağlamda, İstanbul Planlama Ajansı (İPA) tarafından hazırlanan ve yayımlanan “İstanbul’da Yaşam Maliyeti” raporu, şehirde yaşayanların ekonomik yükünü ve yaşam kalitesini anlamaya yönelik önemli bir veri kaynağıdır.

İstanbul’da Yaşam Maliyeti: Genel Tanım ve Amaç

Araştırmanın Kapsamı ve Yöntemi

İstanbul Planlama Ajansı’nın yürüttüğü bu araştırma, İstanbul’daki toplam 1.600 haneyi temsil eden, detaylı ve kapsamlı bir çalışma olmuştur. Araştırmanın temel amacı, şehrin farklı bölgelerindeki hane halklarının temel harcama kalemlerini, fiyat değişimlerini ve toplam yaşam maliyetini ortaya koymaktır.

Araştırma kapsamında, hanelerin temel harcamaları, günlük yaşamda en çok karşılaşılan 321 maddeden oluşan toplam 10 ana başlık altında incelenmiştir. Bu başlıklar; gıda ve içecek, konut, ulaşım, sağlık, eğitim, giyim, eğlence, iletişim, temizlik ve diğer harcamalar şeklindedir. Ayrıca, her ürünün fiyatı, miktarı ve türü detaylı olarak kaydedilmiş ve analiz edilmiştir.

Bu detaylı çalışma, uzmanlar ve akademisyenlerin katılımıyla, harcama gruplarının ağırlıklarının belirlenmesi ve fiyat değişimlerinin takibi amacıyla yapılmıştır. Araştırmada, toplam harcamaların %81,4’üne karşılık gelen 189 ürünün fiyat hareketleri incelenmiş ve veriler düzenli aralıklarla güncellenmiştir.

Amaç ve Önemi

Bu araştırmanın temel amacı, İstanbul’da yaşayanların ekonomik yükünü net bir şekilde ortaya koymak, yaşam maliyetlerindeki artışları izlemek ve politikaların buna göre şekillenmesine katkı sağlamaktır. Aynı zamanda, ailelerin ve bireylerin harcama alışkanlıklarını anlamak ve sürdürülebilir yaşam koşulları oluşturmak adına önemli bilgiler sunmaktadır.

İstanbul’da Yaşam Maliyetinin Yıllık ve Aylık Değişimi

2023-2025 Döneminde Aylık Değişim Oranları

İPA’nın raporuna göre, İstanbul’da yaşam maliyetleri, 2023 yılından itibaren ciddi oranda artış göstermiştir. Özellikle 2023 ve 2024 yıllarında aylık bazda artış oranları dikkate alındığında, enflasyon ve fiyat artışlarının etkisi açıkça görülebilir.

2023 Yılı Aylık Değişim Oranları:

• Ocak: %6,64
• Şubat: %3,86
• Mart: %4,01
• Nisan: %3,10
• Mayıs: %2,24
• Haziran: %5,59
• Temmuz: %9,75
• Ağustos: %9,69
• Eylül: %4,62
• Ekim: %3,13
• Kasım: %3,35
• Aralık: %3,51

Bu oranlar, yıl boyunca en yüksek artışın Temmuz ve Ağustos aylarında gerçekleştiğini gösteriyor. Yaz aylarında özellikle enerji, gıda ve ulaşım maliyetlerindeki artışlar, toplam yaşam maliyetinin hızla yükselmesine neden oldu.

2024 Yılı Aylık Değişim Oranları:

• Ocak: %7,93
• Şubat: %4,26
• Mart: %4,07
• Nisan: %3,06
• Mayıs: %3,69
• Haziran: %3,25
• Temmuz: %4,76
• Ağustos: %3,58
• Eylül: %3,62
• Ekim: %3,23
• Kasım: %2,68
• Aralık: %2,20

İkinci yılda da maliyet artış hızında bir yavaşlama gözlemlense de, yıl boyunca genel olarak yükseliş eğilimi devam etmiştir. Bu oranlar, enflasyon oranlarının ve genel ekonomik ortamın yaşam maliyetleri üzerindeki baskısını göstermektedir.

2025 Yılı Aylık Değişim Oranları:

• Ocak: %7,10
• Şubat: %3,10
• Mart: %2,38
• Nisan: %2,91
• Mayıs: %1,88
• Haziran: %1,90

Bu oranlar, 2025 yılının ilk yarısında yaşam maliyetlerindeki artış hızında bir yavaşlama olduğunu gösteriyor. Ancak, yine de önemli bir maliyet artışından bahsetmek mümkün.

Yıllık Artış ve Enflasyonun Maliyetlere Yansıması

İstanbul’da 2022’den 2025’e kadar yaşanan toplam artış, %47,13 oranında gerçekleşmiş ve bu, özellikle düşük ve orta gelir grubundaki aileler için ciddi bir ekonomik yük anlamına geliyor. 2023 yılının Haziran ayı itibarıyla, dört kişilik bir ailenin toplam yaşam maliyeti 93.465 TL olarak hesaplanmış durumda.

Aylık ve Yıllık Artışın Ekonomik Etkileri

Bu hızlı ve sürekli artış, tüketici alışkanlıklarını ve tasarruf oranlarını doğrudan etkilerken, aynı zamanda yaşam kalitesini de olumsuz yönde etkiliyor. Artan maliyetler nedeniyle, aileler temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorluk yaşayabilir, tasarruf oranları düşebilir ve borçlanma oranları artabilir.

Aylık ve Yıllık Yaşam Maliyeti Verileri: Detaylı Analiz

2023 Yılında Aylara Göre Yaşam Maliyeti

İPA verilerine göre, 2023 yılında aylık yaşam maliyetleri giderek artış gösterdi. Ocak ayında 29.429 TL olan toplam maliyet, Aralık ayına gelindiğinde 49.159 TL’ye yükseldi. Bu, yaklaşık %70’e yakın bir artışa işaret ederken, özellikle yılın ikinci yarısında fiyatlar hızla yükselmektedir.

2024 Yılında Güncel Durum

2024 yılı başında, toplam yaşam maliyeti 53.058 TL seviyesine ulaşmış ve yıl boyunca sürekli artış göstermiştir. Aralık 2024 itibarıyla toplam maliyet 77.385 TL seviyesine yükselmiş durumda. Bu, yine önemli bir artış olup, enflasyon ve fiyat artışlarının devam ettiği bir yılı temsil eder.

2025 Yılında Güncel Durum ve Gelecek Projeksiyonları

2025 yılının ilk iki ayında, toplam maliyet yaklaşık olarak 82.880 TL’den 85.453 TL’ye yükselmiş ve Haziran ayına kadar 93.465 TL seviyesine ulaşmıştır. Bu verilere göre, İstanbul’da dört kişilik bir ailenin yaşam maliyetleri, son üç yılda yaklaşık %200’den fazla artış göstermiştir.

Araştırma Yöntemi ve Verilerin Güvenilirliği

İPA’nın bu araştırması, detaylı ve metodolojik olarak sağlam bir çalışma olmuştur. 1.600 hanenin temel harcamaları, her gün düzenli olarak takip edilerek, toplam 321 maddeden oluşan bir sepet üzerinden analiz edilmiştir. Bu şekilde, günlük yaşamda karşılaşılan fiyat değişimleri ve harcama alışkanlıkları detaylı bir şekilde ortaya konmuştur.

Verilerin güvenilirliği, uzmanlar ve akademisyenlerin katılımıyla, harcama gruplarının ağırlıklarının ve ürünlerin fiyat hareketlerinin doğru bir şekilde belirlenmesine dayanır. Ayrıca, bu çalışma, tüketici alışkanlıklarının, bölgesel farklılıkların ve ekonomik etkenlerin bütünsel bir değerlendirmesini sağlar.

Ekonomik ve Sosyal Sonuçlar

Yaşam Maliyeti Artışlarının Toplumsal Etkileri

Yüksek enflasyon ve yaşam maliyetlerindeki artış, özellikle düşük ve orta gelirli aileleri olumsuz etkiler. Bu aileler, temel ihtiyaçlarını karşılamakta güçlük yaşayabilir, borçlanmaya yönelebilir ve yaşam standartlarında gerileme yaşayabilir. Ayrıca, genç nüfusun ve çalışan kesimin alım gücü azalmış, tasarruf oranları düşmüş ve ekonomik belirsizlik artmıştır.

Politikalar ve Çözüm Önerileri

Bu artışlara karşı alınabilecek önlemler arasında, enflasyonla mücadele, fiyat istikrarını sağlama ve yaşam maliyetlerini düşürmeye yönelik politikalar yer alır. Ayrıca, düşük gelirli ailelere yönelik destekler, sosyal yardım programları ve fiyat denetimleri, ekonomik açıdan sürdürülebilir bir yaşam ortamı oluşturmak adına kritik önemdedir.

Sonuç ve Değerlendirme

İstanbul’da yaşam maliyetleri, 2023’ten 2025’e kadar yoğun bir artış trendi gösteriyor. Bu artış, ekonomik dinamiklerin ve enflasyonun önemli bir göstergesidir ve şehirde yaşayanların yaşam kalitesini doğrudan etkiler. Araştırma verileri, hem bireylerin harcama alışkanlıklarını hem de ekonomik politikaların yönlendirilmesine ışık tutmaktadır.

İstanbul Planlama Ajansı’nın yaptığı bu detaylı çalışma, şehirdeki ekonomik durumu anlamak ve sürdürülebilir politikalar geliştirmek için temel bir kaynak olmaya devam edecektir. Bu süreçte, ekonomik istikrar ve enflasyonla mücadele, şehirde yaşayanların yaşam kalitesini yükseltmek ve gelecek nesillere daha sağlıklı bir yaşam ortamı bırakmak adına öncelikli hedefler olmalıdır.