İçindekiler
2026 Yapay Zeka Üretkenlik Yılı Olacak
Üretken Yapay Zekâya Hazır Olmak: Türkiye’nin Dönüşüm Yol Haritası
Giriş
Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) ile Bain Company iş birliğinde hazırlanan “Üretken Yapay Zekâya Hazır Olmak: Yetenek, Liderlik ve Kültürel Dönüşüme Dair Perspektifler” başlıklı rapor, Türkiye’nin yapay zekâ (YZ) dönüşümündeki mevcut durumunu ve gelecek stratejilerini ortaya koyuyor. Rapora göre, CEO’ların %88’i üretken yapay zekânın sektörleri kökten değiştireceğine inanırken, sadece %30’luk bir kesim bu dönüşüm için net bir yol haritasına sahip olduğunu belirtiyor.
Bu kapsamlı analiz, Türkiye’deki şirketlerin yapay zekâ adaptasyonundaki fırsatları, engelleri ve kritik başarı faktörlerini detaylandırıyor. Raporda, 135 üst düzey yöneticiyle yapılan anketler ve derinlemesine görüşmeler ışığında, iş dünyasının yapay zekâya bakışı ve hazırlık düzeyi masaya yatırılıyor.
1. Üretken Yapay Zekânın Yükselişi ve Türkiye’deki Algı
1.1. CEO’ların Bakış Açısı: Fırsatlar ve Endişeler
- Rapora katılan CEO’ların %88’i, üretken YZ’nin sektörlerinde devrimsel bir etki yaratacağına inanıyor.
- Ancak, CTO’ların sadece %30’u şirketlerinin bu dönüşüm için net bir stratejisi olduğunu ifade ediyor.
- “Bekleyelim Görelim” Yaklaşımı: Şirketlerin çoğu, YZ yatırımlarında temkinli davranıyor.
1.2. Küresel ve Yerel Yatırımların Boyutu
- Bain & Company Ortağı Armando Guastella, küresel YZ yatırımlarının önümüzdeki birkaç yılda 1 trilyon dolara ulaşacağını belirtiyor.
- Türkiye’de bu rakam 1 milyar dolar seviyesinde olacak.
- Yatırımların temel motivasyonu: Verimlilik artışı (%15) ve kârlılık etkisi (%10).
2. Türkiye’nin Yapay Zekâ Dönüşümündeki Temel Zorluklar
2.1. Stratejik Belirsizlik ve Kültürel Uyum Sorunu
- CEO’lar YZ’yi önceliklendiriyor ancak operasyonel planlar eksik.
- Kültürel direnç: Çalışanların YZ’ye adaptasyonu için gerekli zihniyet değişimi henüz sağlanamıyor.
- Örnek: Şirketlerin sadece %30’u çalışanlarına YZ eğitimi veriyor.
2.2. Yetenek Açığı: En Büyük Engel
- Şirketlerin %63’ü, dönüşüm için gerekli uzman yeteneklerden yoksun olduğunu belirtiyor.
- Çözüm Önerisi:
- Rol bazlı eğitimler (teknik ekiplerden üst yönetime kadar).
- Üniversite-sanayi iş birliği ile nitelikli insan kaynağı yetiştirme.
2.3. Teknik Altyapı ve Uygulama Sorunları
- CEO’lar vizyoner, ancak teknik ekipler mevcut sistemlerin yetersiz olduğunu düşünüyor.
- Veri yönetimi ve entegrasyon en kritik eksikliklerden biri.
3. Başarılı Bir Dönüşüm İçin 5 Kritik Adım
3.1. İş Gücünü “Değiştirmek” Yerine “Güçlendirmek”
- YZ, insan emeğinin yerini almak yerine, çalışanların yetkinliklerini artırmalı.
- Örnek: Otomasyon, tekrarlayan işleri üstlenirken, çalışanlar stratejik kararlara odaklanmalı.
3.2. İş Modellerini Yeniden Tasarlamak
- YZ sadece destek fonksiyonlarında değil, tüm operasyonlarda kullanılmalı.
- Örnek: Perakende sektöründe tahmine dayalı analizlerle stok optimizasyonu.
3.3. Doğru Yetenekleri Doğru Konumlandırmak
- YZ uzmanları, veri bilimcileri ve etik danışmanlar kritik roller üstlenmeli.
- Şirket içi eğitim programları ile mevcut çalışanların becerileri geliştirilmeli.
3.4. Geleceğe Yönelik Organizasyonel Yapı Kurmak
- Dikey hiyerarşiler yerine, çapraz fonksiyonlu ekipler oluşturulmalı.
- Agile (çevik) yönetim modelleri benimsenmeli.
3.5. Strateji ve Kültürü Eş Zamanlı Dönüştürmek
- Liderler, YZ’yi bir “teknoloji projesi” değil, “kurumsal dönüşüm” olarak görmeli.
- Çalışan katılımı ve şeffaf iletişim ile kültürel direnç kırılmalı.
4. Rapordan Çarpıcı Bulgular ve Öneriler
4.1. 5 Ana Temaya Göre Türkiye’nin Durumu
- Aciliyet Var, Ama Hizalanma Yok: CEO’lar YZ’yi öncelikli görüyor ancak ekipler arası uyum eksik.
- Strateji-Kültür Uyumsuzluğu: Şirketler plan yapıyor ama çalışanlar bu değişime hazır değil.
- Kullanım Sınırlı ve Deneysel: YZ projeleri pilot aşamada, kurumsal ölçekte yaygın değil.
- Yetenek Eksikliği En Büyük Engel: Nitelikli personel bulunamıyor.
- Vizyon ile Teknik Gerçeklik Çelişiyor: Liderlerin beklentileri, mevcut altyapıyla uyuşmuyor.
4.2. TÜSİAD ve Bain’den Öneriler
- Yatırımlar Arttırılmalı: Devlet ve özel sektör, Ar-Ge’ye daha fazla kaynak ayırmalı.
- Eğitim Reformu: Üniversitelerde YZ müfredatları genişletilmeli.
- KOBİ’ler Desteklenmeli: Küçük işletmelerin YZ adaptasyonu için teşvikler oluşturulmalı.
Sonuç: “Ya Dönüşüm Ya Geride Kalma”
TÜSİAD Başkanı Orhan Turan’ın da vurguladığı gibi, “Değişimi yönetmek artık yeterli değil; kurum kültürünü yeniden şekillendirmek gerekiyor.” Türkiye, üretken yapay zekâ dönüşümünde stratejik bir hamle yaparak, küresel rekabette öne çıkabilir. Ancak bunun için yetenek, altyapı ve liderlik uyumu şart.
“Ya bugün harekete geçeceğiz ya da yarın geride kalmayı kabulleneceğiz.” – Armando Guastella
Bu rapor, Türkiye’nin dijital dönüşüm yolculuğunda kritik bir rehber niteliğinde. Şirketlerin bu bulguları dikkate alarak acil aksiyon planları oluşturması, sürdürülebilir bir gelecek için elzemdir.
