2025 Teşviklerinde Türkiye Hamlesi

Türkiye ekonomisinin gelişimi ve sürdürülebilir kalkınması açısından büyük önem taşıyan yeni yatırım teşvik sistemi, 30 Mayıs 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlandı. Bu reform, ülkenin ekonomik vizyonunu şekillendiren ve yeni dönemin anahtarını oluşturan önemli bir adım olarak görülüyor. Bu makalede, yeni teşvik sisteminin temel özelliklerini, stratejik hedeflerini ve ekonomiye etkilerini detaylarıyla ele alacağız.

Yeni Yatırım Teşvik Sisteminin Önemi ve Arka Planı

Türkiye’de 2012 yılından beri uygulanan mevcut teşvik sistemi, ülkenin ekonomik ihtiyaçlarına ve küresel gelişmelere yanıt verememekteydi. Bu nedenle, sistemin günümüzün ihtiyaçlarına uygun hale getirilmesi ve ülkenin 2023 sonrası vizyonunu destekleyecek yeni bir yapıya kavuşması gerekliliği ortaya çıktı. Bu ihtiyaçlar doğrultusunda hazırlanan yeni teşvik sistemi, köklü bir dönüşüm ve yeniden yapılanma sürecinin başlangıcını simgeliyor.

Güncellenen Sistemle Hedeflenen Amaçlar

Yeni teşvik sistemi, stratejik öncelikler, bölgesel kalkınma ve teknoloji temelli üretim ekseninde yeniden yapılandırıldı. Bu yapı, Türkiye Yüzyılı vizyonunun ekonomik ayağını güçlendirmeyi ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlamayı amaçlıyor. Eski sistem, ihtiyaçlara cevap veremediği için revize edilerek, daha dinamik ve hedef odaklı bir yapıya kavuşturuldu.

Sistem Mimarisi: Üç Eksenli Yaklaşım

Yeni teşvik sistemi, üç ana eksen ve bu eksenler altında toplanmış üç temel başlık içeriyor. Bu yapı, ekonomik kalkınmanın farklı unsurlarını bütünsel bir şekilde desteklemeyi hedefliyor.

A. Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi (Proje Bazlı Yaklaşım)

Bu başlık, devletin belirlediği ve onayladığı büyük ölçekli, yüksek öncelikli yatırımları kapsıyor. Bu projeler, Türkiye’nin küresel rekabet gücünü artırmayı ve sürdürülebilir kalkınmayı desteklemeyi amaçlıyor.

• Teknoloji Hamlesi: Yüksek teknoloji ve Ar-Ge odaklı projeleri içeriyor. Bu sayede, Türkiye’nin yenilikçilik kapasitesi güçlendirilerek, yüksek katma değerli ürünler ve teknolojiler üretilecek.
• Yerel Kalkınma Hamlesi: Yatırımların bölgesel kalkınmaya etkisi gözetiliyor. Bu çerçevede, Türkiye’nin tüm bölgelerinde ekonomik fırsatların artırılması ve gelir dağılımında adalet sağlanması amaçlanıyor.
• Stratejik Hamle: Cari açığı azaltıcı, dışa bağımlılığı sonlandırıcı yatırımlar öne çıkıyor. Bu kapsamda, ithalatı ikame eden ve yerli üretimi teşvik eden projeler önceliklendirilerek, ülke ekonomisinin dışa bağımlılığı azaltılıyor.

B. Sektörel Teşvikler

Sistem, sektörel bazda iki ana kategoriye ayrılmış durumda:

• Öncelikli Yatırımlar: Savunma sanayi, ilaç, enerji ekipmanları, makine ve yüksek teknoloji sektörleri gibi stratejik alanları kapsıyor. Bu yatırımlar, yüksek katma değer ve teknolojik gelişim açısından büyük önem taşıyor.
• Hedef Yatırımlar: Gelişmekte olan sektörlere orta düzeyde destek sağlayarak, yeni girişimleri ve küçük ölçekli projeleri teşvik ediyor. Bu sayede, yenilikçi ve çeşitlilik içeren bir sanayi yapısı oluşturuluyor.

C. Bölgesel Teşvikler

Sisteme coğrafi avantajlar eklenerek, kalkınma düzeyi düşük bölgelerde teşvikler yoğunlaştırılıyor. Bu bölgelerdeki SGK ve vergi teşvikleri artırılarak, bölgesel eşitsizliklerin azaltılması ve kalkınma hızının artırılması hedefleniyor.

Destek Kalemleri ve Teşviklerin Güncellenmesi

Yeni sistem, teşvik kalemlerini de yeniden tanımlıyor ve detaylandırıyor. Bu sayede, yatırımcılar için daha cazip ve kapsamlı imkanlar ortaya çıkıyor.

KDV ve Gümrük Vergisi İstisnaları

• KDV İstisnası: Tüm yatırım mallarına uygulanıyor. Bu, yatırım maliyetlerini düşürerek, yatırımcıların finansman yükünü hafifletiyor.
• Gümrük Vergisi Muafiyeti: İthal makine ve teçhizat alımlarında geçerli. Bu sayede, yüksek teknoloji ekipmanlarının maliyeti azaltılıyor.

Kurumlar Vergisi ve Katkı Oranları

• Kurumlar Vergisi İndirimi: %20 ila %50 arasında değişen oranlarda sağlanıyor. Bu, yatırımcıların vergi yükünü hafifletiyor ve geri dönüş süresini kısaltıyor.
• Katkı Oranları: Yatırım tutarına göre %60’a kadar çıkabiliyor. Bu, devlet desteğinin büyüklüğünü gösteriyor.

Faiz Desteği, SGK Desteği ve Makine Desteği

Yatırım türüne göre, faiz desteği, SGK prim desteği ve yatırım yer tahsis destekleri gibi imkanlar devam ediyor. Ayrıca, belirli makinelerde devlet, yatırımın %25’ini doğrudan karşılayacak makine desteği de önemli bir yenilik.

Stratejik Hamle Programı: Derinleşen Devlet Desteği

Yeni sistemin merkezinde yer alan “Stratejik Hamle”, Türkiye’nin ekonomik kalkınmasında devletin rolünü güçlendiren kapsamlı bir programdır. Bu program, yüksek katma değerli ve ileri teknolojili yatırımları teşvik ederek, ülkenin küresel rekabet gücünü artırmayı hedefliyor.

Destekler ve Teşvikler

• %40 Kurumlar Vergisi İndirimi: Yatırımın cazibesini artırıyor.
• 180 Milyon TL’ye Kadar Faiz/Kâr Payı Desteği: Finansman maliyetlerini azaltıyor.
• Makine Desteği: Aynı limitte, alternatif olarak, 180 milyon TL’ye kadar makine desteği sağlanıyor.
• SGK İşveren ve İşçi Prim Desteği: Bölgeler bazında 8-10 yıla kadar uzatılarak, istihdam ve bölgesel kalkınma destekleniyor.

Yeni Kriterler ve Uygulama Alanları

Yatırımın “stratejik” sayılması için cari açık azaltıcı, ithalat ikamesi sağlayıcı ve ileri teknolojiye dayalı olması gerekiyor. Bu kriterler, Türkiye’nin dışa bağımlılığı azaltmayı ve yerli üretimi güçlendirmeyi amaçlıyor.

Bölgesel Teşvikler ve Göçle Mücadele

Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu gibi kalkınma düzeyi düşük bölgelere yönelik teşvikler artırıldı. SGK destek süreleri 6. bölgede 12 yıla, diğer bölgelerde ise 8 yıla çıkarıldı. “Cazibe Merkezleri” kapsamındaki illerde, teşviklerle birlikte makine ve SGK destekleri eş zamanlı uygulanmakta. Bu uygulamalar, göçü engellemeyi ve bölgesel ekonomiyi canlandırmayı hedefliyor.

Ekonomi Politiği ve Vizyon: Yenilikçi ve Stratejik Bir Yaklaşım

Bu reformun temelinde üç ana kavram bulunuyor:

• Yüksek Katma Değer ve İleri Teknoloji: Üretimin yüksek teknolojili ve katma değerli hale getirilmesi hedefleniyor.
• İthalatı Azaltmak: Özellikle ara malı üretiminde yerlileşme ve ithalatın ikame edilmesi önceliklendirilerek, dışa bağımlılık azaltılıyor.
• İstihdam ve Bölgesel Kalkınma: Sosyo-ekonomik uçurumların azaltılması ve gelir dağılımında adalet sağlanması amaçlanıyor.

Bu sistem, 2023 sonrası küresel tedarik krizlerine yerli ve milli yanıt olmak üzere tasarlandı. Türkiye’nin yeni üretim modeli, devletin yönlendirici ve destekleyici rolünü güçlendirmeyi ve milli kalkınmayı ön plana çıkarmayı amaçlıyor.

2025 Reformu ve Kalkınma Haritası

Yatırım teşvik sisteminin 2025 reformu, sadece mali avantajlar değil, aynı zamanda stratejik yönlendirmeleri içeren bir kalkınma haritası olmayı hedefliyor. Bu sistem, Türkiye Yüzyılı vizyonu doğrultusunda, yerli üretimi, teknolojiyi ve bölgesel adaleti esas alan bir kalkınma yolunu gösteriyor.

Sonuç ve Değerlendirme

Yeni yatırım teşvik sistemi, Türkiye’nin ekonomik geleceğine yön veren ve ülkeyi küresel rekabet gücü yüksek, sürdürülebilir bir kalkınma rotasına sokmayı amaçlayan önemli bir adım olarak öne çıkıyor. Bu reform, hem mali teşvikler hem de stratejik yönlendirmelerle, özel sektörün yeni yatırımlar yapması ve teknolojik dönüşümün hızlandırılması için güçlü bir çağrı niteliği taşıyor.

Umarız, bu yeni teşvik sistemi, yazıda kalmak yerine, sanayici ve yatırımcılar tarafından hayata geçirilir ve ülke ekonomisine önemli katkılar sağlar. Böylece, Türkiye’nin “Yatırım yap, büyü, teknoloji üret, devlet yanında” sloganı, gerçek anlamda hayata geçebilir.